GDDKiA: Coraz więcej innowacji na drogach

GDDKiA obserwuje coraz większe zainteresowanie wykonawców nowymi technologiami. Coraz częściej to właśnie oni sami proponują stosowanie rozwiązań innowacyjnych przy realizacji robót na drogach krajowych. – Są to np. technologie z zastosowaniem asfaltów modyfikowanych oraz destruktu asfaltowego i gumy w nawierzchniach asfaltowych. To również nowe technologie budowy (zbrojenie ciągłe) oraz uszarstniania (grooving&griding) w nawierzchniach betonowych – podaje przykłady nasz rozmówca.

Obserwacja musi potrwać

Jeśli innowacje dotyczą nawierzchni, jej wykonawca jest zobowiązany do wykonania najpierw odcinka próbnego. Zanim dane rozwiązanie zostanie wprowadzone na stałe, konieczna jest eksploatacja testowa. Może ona trwać od kilku do nawet kilkudziesięciu lat – jej długość oraz zakres badań odcinków doświadczalnych są ustalane w każdym przypadku indywidualnie. – Zależą one od samej technologii, która została zastosowana w ramach innowacji na danym kontrakcie. Sprawa dotyczy nowych, innowacyjnych, często bardzo różniących się od siebie technologii – przypomina przedstawiciel GDDKiA. – Wszystko zależy od tego, czemu tak naprawdę ma służyć innowacja. Po pierwsze – czy dane rozwiązanie ma na celu zastosowanie nowych materiałów przy zachowaniu standardowej trwałości elementu drogi. A po drugie – czy zastosowanie nowatorskich materiałów ma służyć wydłużeniu okresu eksploatacji bez konieczności przeprowadzania remontów – dodaje.

Na przykład dla warstwy ścieralnej wykonanej z zastosowaniem mieszanek mineralno-asfaltowych
z dodatkiem gumy okres gwarancji został ustalony na 10 lat. Odpowiada to standardowej żywotności warstwy ścieralnej. – W przypadku tzw. nawierzchni długowiecznej, czyli nawierzchni asfaltowej, która ma za zadanie przetrwać 50 lat przy zastosowaniu standardowych zabiegów remontowych, okres obserwacji obejmuje całą przewidywaną eksploatację – informuje GDDKiA.

Jedną z ostatnich wprowadzonych przez GDDKiA zmian jest znaczne zwiększenie możliwości wykorzystania destruktu asfaltowego. – Trwają również prace nad wprowadzeniem odpowiednich zapisów do wzorcowego PFU czy też kryteriów kontraktowych. Ma to związek m. in. z rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska z 8 listopada 2021 r. w sprawie określenia szczegółowych kryteriów stosowania warunków utraty statusu odpadów dla odpadów destruktu – wyjaśnia nasz informator.

Konieczna dłuższa gwarancja

Wspomniany wzorcowy dokument PFU reguluje – między innymi – kwestie wdrażania innowacji na nowych odcinkach oraz warunków ich stosowania. Zgodnie z jego zapisami jako rozwiązania innowacyjne można stosować takie, które wpływają na przyspieszenie czasu realizacji kontraktu, zwiększenie trwałości lub obniżenie kosztów budowy i eksploatacji inwestycji. Mogą one dotyczyć rozwiązań i materiałów zarówno ujętych, jak i nieujętych w katalogach typowych konstrukcji nawierzchni. Można stosować je także w zakresach innych, niż konstrukcje nawierzchni. W konstrukcji dróg możliwe jest stosowanie nowych rozwiązań, takich jak włókna, zbrojenia rozproszone czy środki zwiększające odporność na absorpcję kapilarną wody.

– Ponadto w ramach kontraktu rozwiązania innowacyjne dla dróg dopuszcza się do wprowadzenia, pod warunkiem, że długość takiego odcinka nie przekracza 1 km jezdni i jest on oznakowany jako doświadczalny – uzupełnia nasz rozmówca. Zastosowanie innowacyjnych rozwiązań i materiałów wiąże się z koniecznością przedłużenia okresu gwarancji do 10 lat, przy zachowaniu na koniec okresu gwarancji parametrów funkcjonalnych wskazanych w gwarancji jakości.

Wzorcowy PFU ustala też zasady indywidualnego projektowania konstrukcji nawierzchni w razie wykorzystania materiałów z recyklingu (w większym zakresie, niż dopuszczają to wymagania krajowe) lub nietypowego rozwiązania konstrukcji nawierzchni dla wzmocnienia podłoża gruntowego na gruntach słabych, w nietypowych warunkach gruntowo-wodnych, na gruntach skalistych lub na terenach szkód górniczych. Inna przewidziana sytuacja to zastosowanie rozwiązań powszechnie stosowanych w drogownictwie, ale nieujętych w Katalogach Typowych Konstrukcji Nawierzchni. Stosowanie nowych technologii związanych np. z recyklingiem może nawet być częścią kryteriów pozacenowych w przetargu na wykonanie robót.

Nowości na S7...

Jeśli dane rozwiązanie zostanie przyjęte do realizacji, jego zastosowanie podlega określonym warunkom. Przede wszystkim innowacyjna konstrukcja nawierzchni projektowana indywidualnie musi zostać zaakceptowana przez zamawiającego (GDDKiA zastrzega sobie możliwość odrzucenia projektu). Twórcy projektu muszą szczegółowo opisać zastosowane metody i założenia oraz przedstawić obliczenia trwałości zmęczeniowej warstw konstrukcyjnych. Dla materiałów nieujętych we Wzorcowych Warunkach Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych wykonawca musi określić i przedstawić do zaakceptowania zamawiającemu minimalne wymagania we właściwych Specyfikacjach Technicznych Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych. Oprócz tego rozwiązania projektowe muszą zostać sprawdzone przez jednostkę naukowo-badawczą lub inną niezależną instytucję. Konstrukcja zaprojektowana indywidualnie ma gwarantować trwałość w zakładanym okresie eksploatacji i spełniać kryteria określone w warunkach gwarancji dla wszystkich wyszczególnionych parametrów.

Jeden z ostatnio wybudowanych odcinków doświadczalnych znajduje się na drodze szybkiego ruchu S7. Na odcinku Dłużniew – Ćwiklinek w województwie mazowieckim (na obu jezdniach) Strabag zastosował nowy typ zbrojenia ciągłego nawierzchni betonowej bez dylatacji zbrojonych dyblami i kotwami. Jego obserwacja ma trwać 10 lat. GDDKiA oczekuje po tym projekcie uzyskania praktycznych wniosków co do wdrożenia tej technologii i zastosowania jej na szerszą skalę. Powinno to pozwolić na oszczędności w procesie utrzymania i wymiany profili uszczelniających. Korzyścią ma też być większa trwałość.

Rolę nadzoru naukowego lub autorskiego nad danym projektem pełnią zwykle instytuty badawcze, uczelnie techniczne lub biura projektowe. – Dla kontraktów realizowanych w trybie „Projektuj i Buduj” wykonawca, zgłaszając wniosek o zastosowanie rozwiązania innowacyjnego, przedstawia również informacje o tym, w jakim zakresie stosowany będzie nadzór naukowy bądź autorski nad projektem – precyzuje przedstawiciel Dyrekcji.

...i poszerzonej A2

Badania innowacji są realizowane zarówno przy okazji budowy nowych dróg, jak i podczas modernizacji istniejących. GDDKiA podkreśla, że wiele zależy tu od podejścia wykonawcy: jeśli kontrakt ma formułę „Projektuj i Buduj”, może on skorzystać z przewidzianej w tym celu ścieżki projektowania indywidualnego.

Dwa główne – poza nawierzchnią – kierunki innowacji w GDDKiA to technologie z obszaru inteligentnych systemów transportowych oraz rozwiązania proekologiczne (np. odprowadzanie wód opadowych z pasa drogowego i odnawialne źródła energii). Podczas poszerzania autostrady A2 między Łodzią a Warszawą inwestor organizuje konsultacje rynkowe w sprawie zastosowania OZE i wykorzystania destruktu. – W ramach wymiany wiedzy i doświadczeń chcemy uzyskać i wdrożyć rozwiązania zapewniające jak największą samowystarczalność energetyczną autostrady A2 i maksymalne obniżenie kosztów zużywanej energii – deklaruje przedstawiciel Dyrekcji. – Pamiętajmy, że A2 na tym odcinku ma nawierzchnię bitumiczną, która składa się z dobrej jakości kruszywa i asfaltu. W ramach prowadzonych prac wierzchnia warstwa nawierzchni będzie sfrezowana. Wprowadzone niedawno przepisy w znaczącym stopniu ułatwiają możliwość ponownego wykorzystania sfrezowanej nawierzchni i zastosowanie innowacji w obszarze gospodarki o obiegu zamkniętym – uzupełnia.