Inwestycje w portach morskich pod lupą NIK

Izba kontrolna wzięła pod uwagę lata 2018-2021 w czterech największych portach morskich – Gdańsku, Gdyni, Szczecinie i Świnoujściu. W raporcie pokontrolnym stwierdziła, że spółki zarządzające tymi podmiotami prawidłowo realizowały harmonogramy i plany finansowe, a minister, który w myśl ustawy sprawuje nadzór nad portami, wywiązywał się ze swoich obowiązków prawidłowo.

Zastrzeżenia dotyczą przede wszystkim programów planowania rozwoju portów. Rządowy dokument w tej sprawie – Program Rozwoju Polskich Portów Morskich do 2030 r. – został uchwalony – jak zauważono, z opóźnieniem, tj. w roku 2019, podczas gdy wcześniejszy przestał obowiązywać w roku 2015. NIK wskazuje także, że zapisanym w obecnym programie celom i priorytetom nie zostały przypisane wskaźniki ich realizacji, co powoduje niemożność oceny efektów realizacji programu.

Do tego w programie zapisane zostały zadania zrealizowane przed jego przyjęciem, zabrakło też działań koordynacyjnych.

Niemniej błędy związane z Programem Rozwoju Polskich Portów nie miały, zdaniem NIK, negatywnego wpływu na działalność inwestycyjną spółek zarządzających portami. Plany inwestycyjne wykonane były jednak nie w pełni i z opóźnieniami – wskazano.

ZMP Gdańsk w poszczególnych latach badanego okresu 2018–2020 zrealizował plany odpowiednio w 87%, 96,2% i 69%; ZMP Gdynia – w 99%, 54% i 81%; zaś ZMPSiŚ – w 88,7%, 28,5% i 56,4% - wylicza raport NIK.
Za niepełną realizację odpowiadają m.in. z opóźnienia w realizacji inwestycji związane z przedłużającymi się procedurami uzyskiwania decyzji, porozumień z właścicielami lub dzierżawcami terenów czy procedurami przetargowymi. Sześć z siedmiu analizowanych inwestycji wymagało zmian zakresu rzeczowego, wzrostu nakładów i czasu na ich ukończenie.

NIK z aprobatą wypowiada się o nadzorze właścicielskim sprawowanym nad portami przez ministra infrastruktury i odnotowuje, że efektem prawidłowej polityki w tym zakresie jest wzmocnienie pozycji podmiotów zarządzających portami w obszarze planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz gospodarki nieruchomościami oraz otwarcie możliwości angażowania się w inwestycje w terminale przeładunkowe na zapleczu lądowym portów przez ich zarządy.

NIK zauważa także, że kontrolowane porty odnotowywały wzrosty wyników z prowadzonej działalności statutowej – w kontrolowanym okresie uzyskiwały dodatni wynik finansowy i osiągały zyski z prowadzonej działalności. Również przeładunki w latach 2017–2019 stale rosły.