Jak projektować i budować drogi w formule PPP – seminarium

Łukasz Malinowski: Czy można powiedzieć, że implementacja partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce się nie udała? Zapewne niewiele osób jest w stanie wskazać chociaż jeden większy projekt.

Alina Sarnacka: Nie. Gdybyśmy tak powiedzieli to nie byłaby prawda. Niewiele osób pamięta, że jednym z pierwszych projektów PPP (mimo, że został zrealizowany długo przed uchwaleniem ustawy o PPP) – jeszcze z roku 1992, który dalej funkcjonuje, jest kontrakt na zarządzanie wodociągami w Gdańsku. W ostatnich latach powstało i jest w fazie realizacji kilka bardzo interesujących i ciekawych projektów, które są dużym sukcesem, np. spalarnia odpadów w Poznaniu, która jest ewenementem na skalę światową. Zazwyczaj pomiędzy podpisaniem umowy, czyli tzw. zamknięciem komercyjnym, a pozyskaniem finansowania, czyli tzw. zamknięciem finansowym jest luka czasowa, trwająca od kilku miesięcy do nawet ponad dwóch lat. W przypadku Poznania zamknięcie finansowe na kwotę 760 mln zł miało miejsce dzień po podpisaniu umowy o PPP. Oprócz tego jest projekt rewitalizacji dworca i obszarów dworcowych w Sopocie finansowany z Funduszy Jessica oraz akademiki UJ w Krakowie, w które zaangażowane są Polskie Inwestycje Rozwojowe (PIR). Z ciekawych projektów jest powiatowy szpital z usługami medycznymi w Żywcu, który ostatnio pozyskał finansowanie. W końcowej fazie jest postępowanie na wydanie koncesji na usługi zarządzania Międzynarodowym Centrum Kongresowym i Spodkiem w Katowicach. Mówienie, że nic się nam nie udało jest więc nieprawdą.

Wspomniane przez Panią projekty nie są jednak zbyt duże. Jaka jest obecnie ich średnia wartość w Europie?

Średnia wartość projektu w ciągu kilku ostatnich lat, wg danych monitorującej to organizacji EPEC (Europejskie Centrum Wiedzy PPP), wynosiła około 200 mln euro.

A w Polsce?

I tu zaczynają się kłopoty. Jednym z istotnych problemów PPP w Polsce, zauważalnym także w większości innych krajów postkomunistycznych, jest brak rzetelnych statystyk. Nie ma porządnej, oficjalnej bazy projektów, nie ma stale monitorowanych danych. Publikowany na stronie internetowej PARP „ Raport rynku PPP”, podaje, że na 30 września 2013 roku podpisano umowy na wartość 2 756 093 603 zł. Tak naprawdę bardzo wiele z podpisanych umów nigdy nie uzyskało finansowania i nie weszło w fazę realizacji. Generalnie w podobnych statystykach na świecie nawiązuje się do umów zamkniętych finansowo. Przykładowo: takim projektem, który nigdy nie pozyskał finansowania pomimo zawarcia umowy koncesji były Termy Gostynińskie, o wartości ok. 200 mln zł.

Innym i to o wiele poważniejszym problemem jest to, że w Polsce w ramach PPP realizowane jest bardzo wiele niedużych projektów.

Mówi Pani o niedużych projektach – jakie konkretnie liczby ma Pani na myśli?

Od obowiązywania nowej ustawy PPP, czyli od roku 2009 do końca roku 2014, wg danych Fundacji Centrum PPP podpisane zostały 84 umowy o PPP i koncesji. Jest to średnio 14 umów o koncesji lub PPP rocznie. W porównaniu do średniej w krajach europejskich o dojrzałym rynku, która wynosi 7 umów na rok w poszczególnych krajach, wygląda to nieźle, ale projekty zachodnie są zdecydowanie większe. Połowa podpisanych w Polsce umów, czyli ponad 40, to projekty, w których wartość nakładów inwestycyjnych jest poniżej 4 mln zł. Komisja Europejska zaleca realizację projektów PPP od 20 mln zł. Według mojej oceny w Polsce pojawił się najmniejszy projekt PPP na całym świecie o wartości 14 tys. zł (to nie jest błąd, naprawdę chodzi o czternaście tysięcy złotych) – była to koncesja związana z organizacją dowozu dzieci do szkół w jednej z pomorskich gmin. Większość projektów w Polsce ma wartość ok. 0,5 mln zł.

Jakiego rodzaju są to projekty? Za takie kwoty raczej nie można zbudować drogi czy obwodnicy.

Zazwyczaj są to koncesje na usługi, np. prowadzenie parkingów, pływalni. Przyznam, że dla mnie jest niezrozumiałe, dlaczego nie stosuje się innych, prostszych umów o współpracy pomiędzy sektorem publicznym a prywatnym, np. dzierżawa, nie wymagających aż tak skomplikowanej procedury przetargowej.

---

Mimo wielu zrealizowanych inwestycji, polska sieć dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych nadal jest niewystarczająca w stosunku do potrzeb. Sieć dróg w wielu przypadkach nie jest wystarczająco drożna, jak również jakość dróg pozostaje niewystarczająca. Wiadomo, że rozwój infrastruktury drogowej ma wyraźny efekt mnożnikowy dla gospodarki, a także przynosi wymierne korzyści społeczeństwu. Jednak mimo dużej skali dostępnego finansowania funduszami Unii Europejskich, nie jest ono w stanie zaspokoić wszystkich potrzeb inwestycyjnych. Władze samorządowe mają coraz bardziej ograniczone możliwości finansowania kosztownych inwestycji za pomocą finansowania dłużnego. Czy zatem partnerstwo publiczno-prywatne może być dobrym instrumentem służącym finansowaniu inwestycji drogowych w Polsce, a na dodatek zapewniającym lepszy standard budowy i utrzymania? O tych i o innych tematach podczas seminarium "Jak skutecznie przygotować i zrealizować projekt budowy i utrzymania dróg w formule PPP", organizowanego przez TOR Konferencje 24 czerwca 2015 r. w Warszawie. Spotkanie poprowadzi Alina Sarnacka, ekspert w dziedzinie PPP.