Plan Morawieckiego: Ma wzrosnąć rola kolei i przewozów intermodalnych

Spójny system transportowy to jeden z filarów Strategii na rzecz odpowiedzialnego rozwoju. Kilka dni temu ruszyły konsultacje tego dokumentu. Stwierdzono w nim, że rozwój infrastruktury transportowej, jako element dostępności transportowej, determinuje konkurencyjność Polski i jej regionów. Wpływa także na konkurencyjność poszczególnych sektorów gospodarki i konkretnych przedsiębiorstw.

W 2030 roku transport bez luk

Zgodnie ze strategią, w roku 2030 mamy mieć sprawny system transportowy oparty na wielu gałęziach: drogach, kolei, sieciach aglomeracyjnych, sieci żeglugi śródlądowej i morskiej oraz portach lotniczych. Sieć ta ma być spójna i wzajemnie uzupełniająca się, dzięki czemu jednostkowe koszty transportu spadną, bezpieczeństwo wzrośnie, a środowisko mniej ucierpi.

Według przedstawionych założeń, na koniec okresu objętego dokumentem – w roku 2030 – długość śródlądowych dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym ma wynosić 1186 km (obecnie to zaledwie 214 km). Blisko czterokrotnie ma także wzrosnąć długość linii kolejowych, na których możliwy będzie ruch pociągów pasażerskich z prędkością techniczną powyżej 160 km/h – będzie to 350 km zamiast obecnych 90 km.

Poprawić ma się dostępność transportowa mierzona między innymi czasem przejazdu pomiędzy głównymi ośrodkami gospodarczymi oraz długością podróży pomiędzy obszarem zamieszkania a miejscem pracy.

Kierunek inwestowania: kolej

Rząd zapowiada, że w najbliższych latach wsparcie publiczne będzie nakierowane na zwiększenie wykorzystania potencjału transportu kolejowego. Chodzi zarówno o transport międzynarodowy, jak i krajowy i regionalny. W strategii wskazano także na przewozy intermodalne, jako obszar, który będzie wspierany ze środków publicznych. W tym wypadku mowa jest m.in. o relacjach międzykontynentalnych ze wskazaniem Jedwabnego Szlaku. „Kluczowe dla gospodarki jest zapewnienie sprawnych połączeń umożliwiających dostawy produktów i surowców dla przedsiębiorstw oraz przemieszczanie się ludzi. (…) Szczególne znaczenie ma poprawa dostępności transportowej do rynków pracy, szkół, jak i zwiększanie mobilności mieszkańców w obszarach słabo dostępnych transportowo. W tym zakresie istotną rolę odgrywa publiczny transport zbiorowy, w tym transport kolejowy” – czytamy w strategii. W dokumencie podkreślono też, że wyzwaniem jest rozwój transportu przy ograniczaniu oddziaływania na środowisko. I tu znów wskazano na rolę przewozów kolejowych i intermodalnych.

Sieć drogowa, wodna i lotnicza

W obszarze dróg priorytetem jest dokończenie sieci drogowej, tak by możliwe były połączenia za pomocą autostrad i dróg szybkiego ruchu ze wszystkimi krajami UE w relacjach Polska – kraje bałtyckie i Polska – Południe (tu wskazano na trasę via Carpatia) oraz pomiędzy UE a partnerami zewnętrznymi: Rosją, Białorusią i Ukrainą. Zapewnione mają być także szybkie połączenia drogowe pomiędzy wszystkimi miastami wojewódzkimi.

Rząd chce również promować transport rzeczny jako ten, który jest konkurencyjny i niskoemisyjny ze wskazaniem m.in. logistyki miejskiej. Obiecuje podjąć działania na rzecz odbudowy możliwości transportowych polskich szlaków wodnych, przede wszystkim Odry oraz dolnej Wisły.

W zakresie transportu lotniczego efektywność i rentowność portów ma wzrosnąć dzięki zwiększaniu zdolności nawigacyjnych, ta z kolei ma pozwolić na obsługę rosnącej liczby pasażerów i operacji lotniczych. Jako niezbędne wskazano w strategii powiązanie poszczególnych portów z siecią transportową oraz regionalnymi centrami gospodarczymi drogą kolejową.

Jakie działania będą podjęte

Według zapowiedzi, do roku 2020/2023 mają zniknąć luki w sieci połączeń drogowych (ekspresowych i autostradowych), kolejowych oraz śródlądowych o w relacjach europejskich, w tym TEN-T (korytarz wschód-zachód, powiązanie krajów bałtyckich oraz korytarz północ-południe), a także krajowych i regionalnych.

Do roku 2030 sieć drogowa ma być rozbudowana, m.in. o szlak Via Carpatia, co pozwoli na wyeliminowanie obszarów peryferyjnych, słabo dostępnych transportowo.

Wśród działań zaplanowanych w strategii zapisano też „umożliwienie przewoźnikom kolejowym przygotowania atrakcyjnej oferty kolejowych przewozów towarowych zwiększających udział transportu kolejowego w tym segmencie usług (poprzez poprawę parametrów infrastruktury liniowej, punktowej oraz wyposażenia wykorzystywanego w przewozach towarowych)”.

Zapowiedziano też poprawę stanu taboru pasażerskiego, przebudowę infrastruktury liniowej oraz przebudowę do 2023 r. dworców i przystanków kolejowych o jednolitym standardzie, w mniejszych miejscowościach, poprzez realizację „Krajowego Programu Kolejowego” oraz inwestycje dworcowe. Rząd zamierza także realizować program „Wspólny bilet”. Do roku 2030 mają być zbudowane lub zmodernizowane śródlądowe drogi wodne – do parametrów co najmniej IV klasy żeglowności – w celu ich włączenia do europejskiego systemu dróg wodnych. Rola żeglugi śródlądowej ma być większa.

A1, S3 i S7 strategiczne dla portów

Zakładane jest także uzyskanie dostępności do portów morskich od strony lądu m.in. poprzez budowę lub przebudowę ważnych drogowych i kolejowych korytarzy transportowych. Oznacza to konieczność dokończenia budowy ciągów autostrady A1 oraz dróg ekspresowych S3 i S7. Dostępność ma być większa także od strony morza, dzięki rozbudowie niezbędnej infrastruktury portowej. Wzrosnąć ma rola transportu intermodalnego.

Podejmowane mają też być działania służące polepszaniu przepustowości w portach lotniczych. Chodzi o dostosowanie ich do obsługi zwiększającej się liczby pasażerów oraz rosnącej liczby operacji lotniczych, a w przyszłości umożliwiającej bezpieczną integrację bezzałogowych statków powietrznych z lotnictwem załogowym w cywilnej przestrzeni powietrznej.

Do roku 2020 przeprowadzona będzie także analiza możliwości realizacji kolei dużych prędkości i podjęcie decyzji o ewentualnej jej budowie w latach 2020-2030 oraz – również do roku 2020 – przeprowadzenie studiów dotyczących Centralnego Portu Lotniczego oraz podjęcie decyzji o jego budowie.

Optymalnie kosztowo

W strategii zastrzeżono, że „przewiduje się zapewnienie infrastruktury na odpowiednim poziomie, lecz niegenerującej nadmiernych kosztów związanych z jej budową i utrzymaniem, wykorzystując w tym celu dostępne środki unijne (zarówno w ramach krajowych i regionalnych programów operacyjnych, jak również instrumentów zarządzanych bezpośrednio przez Komisję Europejską – m.in. Instrument Łącząc Europę)”.

Wskazano też na konieczność zwiększenia efektywności wykorzystania dostępnych środków, zwłaszcza na kolej, w tym poprawę jakości zarządzania procesem inwestycyjnym. Zwrócono uwagę m.in. na konieczność wprowadzenia mechanizmów zapewniających odpowiedni poziom utrzymania infrastruktury kolejowej, wzmocnienia potencjału administracyjnego w obszarze zamówień publicznych, partnerstwa publiczno-prywatnego oraz zarządzania infrastrukturą oraz potrzebę większej koordynacji inwestycji na rożnych poziomach - krajowym, regionalnym i lokalnym oraz między poszczególnymi gałęziami, tak by uzyskać efekt sieci.

Rząd w zaproponowanej strategii stawia także na większy udziału projektów transportowych w projektach finansowanych przez Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS) oraz lepsze wykorzystanie środków z CEF. Zamierza też angażować w inwestycje infrastrukturalne środki prywatne.

W Planie Morawieckiego sporo miejsca poświęcono także transportowi miejskiemu. Na ten temat można przeczytać tu.