Wraca pomysł Funduszu Dróg Samorządowych

Według dostępnych na dziś informacji, projekt ustawy o Funduszu Dróg Samorządowych ma być przyjęty przez Radę Ministrów w trzecim kwartale. Oznacza to, że powinien zostać przyjęty jeszcze we wrześniu.

Szykowane regulacje mają poprawić stan techniczny i bezpieczeństwo dróg powiatowych i gminnych. Zapowiadany Fundusz Dróg Samorządowych ma być stałym mechanizmem finansowego wsparcia zadań realizowanych na drogach lokalnych.

Dotacje od przyszłego roku

Samorządy mają otrzymywać z tego źródła wsparcie dla inwestycji realizowanych na drogach lokalnych od 2019 roku. Co istotne, pieniądze będą mogły być wydawane w okresie dłuższym niż jeden rok kalendarzowy.

Fundusz Dróg Samorządowych ma być utworzony w Banku Gospodarstwa Krajowego i ma działać na podobnych zasadach co Krajowy Fundusz Drogowy.

Według założeń, głównymi źródłami finansowymi funduszu maja być wpłaty pochodzące z budżetu państwa i „innych źródeł”. Przewidziano możliwość emisji skarbowych papierów wartościowych na rzecz Funduszu oraz dopuszczono „możliwość dokonywania dobrowolnych wpłat na rzecz FDS, np. przez spółki, w których udziały albo akcje posiada Skarb Państwa”.

Pieniądze mają być dystrybuowane na zasadach konkursowych, a za przeprowadzenie naboru będą odpowiedzialni wojewodowie. Wysokość dotacji ma być powiązana z dochodem danej jednostki samorządowej – im biedniejszy samorząd, tym wyższe wsparcie.

Dokładne zasady naboru będą wskazane w projekcie ustawy tworzącej fundusz. Na razie nie wiadomo jeszcze jaka kwota trafi w przyszłym roku na Fundusz Dróg Samorządowych. Gdyby odwoływać się do słów premiera Mateusza Morawieckiego z kwietnia tego roku, kiedy zapowiadał, ze na jesieni zostanie ogłoszony nowy program dla dróg samorządowych, miałaby to być kwota 5 mld zł do wykorzystaniu w roku przyszłym. W kolejnych latach, miałyby być dokładane „kolejne 2-3 mld zł”.

Był już podobny pomysł

Rozwiązanie nazwane Funduszem Dróg Samorządowych było już proponowane latem 2017 roku. Wtedy to miało być ono oparte na wpływach z nowej opłaty paliwowej. Z samej opłaty, miało wpływać ok. 4-5 mld zł w ciągu roku. Jednak tylko połowa tej kwoty w rzeczywistości miała zasilać drogi lokalne. Reszta wspierałaby drogi krajowe.

Pomysł wprowadzenia dodatkowej opłaty obciążającej kierowców (chodziło o 20 gr za litr benzyny lub oleju napędowego i ok. 37 gr za kg gazu) napotkał jednak na duży opor społeczny, w efekcie z projektu się wycofano.

Warto przypomnieć, że w tym roku, już bez większych sprzeciwów, uchwalono jednak dodatkową opłatę od paliwa. To tak zwana oplata emisyjna, która ma wynieść ok. 10 gr za litr. W ciągu roku w ten sposób rząd chce zebrać ok. 1,7 mld zł.

Co dodadzą, co ujmą?

Nie po raz pierwszy piszemy, że samorządy od lat czekają na dodatkowe wsparcie. Każde pieniądze się przydadzą, ale dość istotne byłoby, by były to środki stabilne, a plany choćby co do wielkości dofinansowania nie zmieniały się w zależności od sytuacji politycznej lub kondycji budżetu.

Obecnie najważniejszym programem wsparcia samorządów w poprawianiu stanu technicznego dróg jest Program Rozwoju Gminnej i Powiatowej Infrastruktury Drogowej na lata 2016-2019. W pierwszym roku funkcjonowania do samorządów, zgodnie z planem, trafiło 800 mln zł. w kolejny tyle samo, tyle, że wcześniej samorządom na ten rok obiecano 1 mld zł. W roku 2018 znów kwota dotacji wyniosła 800 mln zł, ale plan zakładał o 300 mln zł więcej. Potem te potrącone wcześniej pieniądze w łącznej kwocie 500 mln zł oddano w postaci pieniędzy podzielonych na innych zasadach przez wojewodów, czemu towarzyszył przekaz, że w 2018 roku drogi dostały tak dużo pieniędzy jak nigdy dotąd. Literalnie trudno się nie zgodzić…

Na przyszły rok w projekcie budżetu państwa na Program Rozwoju Gminnej i Powiatowej Sieci Drogowej zaplanowano 1,1 mld zł (nabór trwa). To tyle ile zaplanowano w wieloletniej uchwale. To optymistyczne, tyle że nie wiadomo czy po uchwaleniu nowego programu, środki te nie zostaną wchłonięte przez nowy mechanizm (nie ma jeszcze uchwalonej ani ustawy o FDS ani budżetu – na razie to projekty). Czy dwa programy będą – przez pierwszy rok funkcjonowały obok siebie, czy też stary zostanie wchłonięty przez FDS stąd hojność w planowanych wydatkach?

Warto dodać, że niedawno ruszył także nabór w ramach programu Mosty dla Regionów. W perspektywie do roku 2025 planowane są tu wydatki w kwocie blisko 2,9 mld ale na rok 2019 tylko… 15 mln zł (tyle zaplanowano w projekcie budżetu. W przyszłym roku planowane jest bowiem tylko dofinansowanie zadań związanych z przygotowaniem dokumentacji niezbędnej do uzyskania decyzji pozwalających na budowę mostów.