Zainicjowany przez Fundację Batorego projekt polega na zbudowaniu łatwego i taniego narzędzia, które pozwoli opisać miejsca szczególnie wrażliwe na korupcję. Ma ono zwiększyć przejrzystość zamówień publicznych.
W prace zespołu przygotowującego instrument do monitorowania ryzyka i oceny nadużyć w zamówieniach zlecanych przez instytucje publiczne włączy się Najwyższa Izba Kontroli. Projekt ma zwrócić uwagę na potrzebę zwiększenia przejrzystości zamówień publicznych.
Od bazy do mapy
Barometr ryzyka będzie łatwym do zastosowania i relatywnie tanim narzędziem, wykorzystującym dostępne dane zawarte na przykład w bazach Urzędu Zamówień Publicznych. Pozwoli to na opisanie miejsc szczególnie wrażliwych na korupcję.
– Za pomocą barometru będzie można m.in. analizować ogłoszenia o zamówieniach publicznych. Stworzone dzięki temu mapy ryzyk wynikających na przykład ze zbyt krótkich terminów, nakładaniu się ich na święta lub różnych innych wskaźników, które można wyprowadzić z bazy UZP pozwolą na wzbudzenie debaty publicznej o konieczności przejrzystego ogłaszania zamówień publicznych – tłumaczy dr Grzegorz Makowski, dyrektor programu Odpowiedzialne Państwo Fundacji Batorego.
Dodaje, że do wykonania projektu potrzebne jest wsparcie doświadczonych partnerów, takich jak Najwyższa Izba Kontroli, Urząd Zamówień Publicznych czy Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. – Pomogą nam oni w wyborze wskaźników ryzyka oraz w ich ocenie, aby na koniec mieć wiarygodne, dobrze przygotowane narzędzie – mówi dr Grzegorz Makowski.
W projekcie wykorzystane zostaną również wnioski NIK z kontroli wykonania budżetu państwa, która obejmuje realizację zamówień publicznych oraz innych dotykających tego tematu. Szczególnie cenna będzie współpraca instytucji publicznych z organizacjami pozarządowymi.
Dzięki połączeniu sił multiinstytucjonalny zespół ma szanse wypracować wskaźniki i rozwiązania uwzględniające różne punkty widzenia. Na początek fundacja przygotuje ekspertyzę prawną, oceniającą polski system zamówień publicznych. Dokument ma wskazać jego mocne i słabe punkty. Znajdą się w nim także przykłady realizacji konkretnych zamówień opisane w formie studium przypadku.
Przetargi pod specjalnym nadzorem
Analiza Centralnego Biura Antykorupcyjnego „Przewidywane zagrożenia korupcyjne w Polsce” wskazuje, że w najbliższym czasie szczególnie narażone na nieprawidłowości o charakterze korupcyjnym mogą być dziedziny: infrastruktura, informatyzacja administracji publicznej, wykorzystywanie środków unijnych, służba zdrowia, sektor obronny, energetyka, ochrona środowiska, a także korupcja urzędnicza.
W przypadku infrastruktury zagrożenia dotyczą przeprowadzania przetargów drogowych oraz kolejowych w oparciu o źle opracowaną specyfikację istotnych warunków zamówienia. Może to spowodować m.in. faworyzowanie konkretnych dostawców, otrzymanie produktów, które nie będą spełniały wymagań lub też uniemożliwią w przyszłości realizację wyznaczonych celów przez instytucje państwowe, powstanie inwestycji z nieuzasadnionymi lub nieprawidłowymi rozwiązaniami oraz zaniżanie przez oferentów wartości kontraktów.
Ponadto, jak przewiduje CBA, należy się spodziewać, że opóźnienia znacznej części projektów będą kusić wykonawców do podejmowania prób korumpowania osób odpowiedzialnych za dozór techniczny i odbiór inwestycji. Potencjalne zagrożenia korupcją dotyczyć mogą również planowanych prywatyzacji spółek przewozowych.
Według opublikowanego przez Transparency International Indeksu Percepcji Korupcji 2014 Polska uzyskała 61 punktów i została sklasyfikowana na 35. miejscu, co oznacza o trzy stopnie lepszą pozycję w rankingu w stosunku do 2013 r. Rządowy Program Przeciwdziałania Korupcji na lata 2014–2019 zakłada wzrost tego wskaźnika do 2019 r. o 10% – do poziomu 64 punktów.
W 2014 r. kolejny raz na czele zestawienia znalazła się Dania z wynikiem 92 punkty, na drugim miejscu uplasowała się Nowa Zelandia z notą 91 punktów, a na trzecim Finlandia z rezultatem 89 punktów. Ewaluacji poddano 175 krajów, z których ponad 2/3 uzyskało mniej niż 50 punktów.
Przygotowywany przez Transparency International od 1995 r. wskaźnik jest czołowym wyznacznikiem percepcji korupcji w sektorze publicznym. Od 2012 r. TI stosuje inną niż w latach poprzednich metodologię, w której przyznaje od 0 do 100 punktów, gdzie 0 oznacza największe skorumpowanie, a 100 najwyższą transparentność. Zmiana ta ma umożliwić dokładne obserwowanie trendów i porównywanie wyników względem lat ubiegłych.
Zapisz się do newslettera:
Zapisz się do newslettera:
