Koniec ery Daniela Obajtka w Orlenie

ORLEN poinformował dziś w raporcie bieżącym, że rada nadzorcza spółki postanowiła odwołać z upływem dnia 5 lutego Daniela Obajtka z zarządu po jego decyzji o oddaniu się do dyspozycji tego gremium. Tym samym 6-letni okres pełnienia funkcji prezesa zarządu przez kontrowersyjnego menedżera zakończy się w dniu poprzedzającym zaplanowane walne zgromadzenie akcjonariuszy, które wyłoni nową radę nadzorczą. Daniel Obajtek objął funkcję w 2018 roku, krótko po objęciu funkcji premiera przez Mateusza Morawieckiego. W latach 2015-2018 kierował Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz Energą. Wcześniej od 2006 roku był wójtem gminy Pcim w powiecie myślenickim w Małopolsce.

Daniel Obajtek, który przez ostatnich 6 lat pełnił funkcję prezesa zarządu płockiego giganta, niewątpliwie należał do najbardziej kontrowersyjnych osób w polskim biznesie i jednocześnie polskiej polityce. Jego przeciwnicy wskazywali na nagłe przyspieszenie, jakiego nabrała jego kariera po zmianie władzy w Polsce w 2015 roku, a także sprzedaż aktywów dawnej Grupy LOTOS po jakoby zaniżonych cenach. Negatywne komentarze wzbudzały również przejęcia Ruchu i Polski Press, którym przypisywano polityczną motywację, czy obniżki cen paliw przed ostatnimi wyborami parlamentarnymi, pomimo wzrostu cen ropy naftowej, jaki miał wówczas miejsce. Z drugiej strony trzeba przyznać, że w okresie jego urzędowania skala funkcjonowania koncernu znacząco wzrosła. Stało się tak jednak przede wszystkim za sprawą zrealizowanych fuzji i przejęć, a nie rozwoju organicznego.

Kontrowersje wokół fuzji z Grupą Lotos

ORLEN w latach 2020-2022 przejął kolejno gdańską Energę, Grupę Lotos oraz Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo. Tym samym z jednej strony rozszerzył działalność o nowe segmenty, takie jak gazownictwo, wydobycie węglowodorów, czy dystrybucja i sprzedaż detaliczna energii elektrycznej, a z drugiej strony umocnił pozycję w zakresie przerobu ropy naftowej, utrzymując 70% udziałów w Rafinerii Gdańskiej. Wśród zrealizowanych przejęć największe kontrowersje wzbudzało przejęcie Grupy Lotos.

Przeciwnicy transakcji wskazywali, że ORLEN musiał sprzedać dużą część aktywów przejętej spółki wobec określonych przez Komisję Europejską środków zaradczych, mających na celu utrzymanie konkurencji na rynku paliwowym w Europie Środkowo-Wschodniej na poziomie nie mniejszym niż przed fuzją. 80% stacji paliw przejął węgierski MOL, 30% udziałów w Rafinerii Gdańskiej przejęła holenderska spółka zależna Saudi Aramco, największego producenta ropy naftowej na świecie. Duży pakiet aktywów logistycznych i część biznesu asfaltowego połączonego koncernu przejął polski Unimot. Spółka Lotos Biopaliwa została natomiast przejęta przez słowacko-węgierski Rossi Biofuels.

Zdaniem przeciwników transakcji, a także kontrolerów Najwyższej Izby Kontroli, ORLEN sprzedał aktywa po Lotosie poniżej ich rzeczywistej wartości. Przedstawiciele płockiego giganta odpierają te zarzuty, wskazując na fakt, iż rynkowa wartość aktywów nie odzwierciedla wartości księgowej, a część dezinwestowanych aktywów nie była wysoce perspektywiczna, o czym świadczyło raczej umiarkowane zainteresowanie inwestorów. Jednak politycy nowej większości parlamentarnej, nie ukrywając negatywnego stosunku do tych transakcji, zapowiadają rozliczenie poprzedników w tym zakresie, w tym Daniela Obajtka.

Kurs na zieloną transformację

Choć przejęcie Grupy Lotos spowodowało zwiększenie pozycji połączonego koncernu na rynku downstream, w okresie urzędowania Daniela Obajtka płocki gigant dość szybko dokonał strategicznego zwrotu w kierunku budowy silnego segmentu energetycznego, opartego na niskoemisyjnych i zeroemisyjnych aktywach wytwórczych. Trzeba jednak przyznać, że proces ten zapoczątkował już Jacek Krawiec, stojący na czele koncernu w latach 2008-2015. Wówczas ORLEN zaczął pracę nad budową elektrociepłowni gazowo-parowych w Płocku i Włocławku.

Po 2018 roku spółka zaczęła realizować kolejne ambitne projekty w tym zakresie. W 2020 roku przejęła gdańską Energę. Zaczęły powstawać bloki CCGT w Grudziądzu i Ostrołęce. Wraz z kanadyjskim partnerem Northland Power ORLEN wybuduje w najbliższych latach pierwszą polską farmę wiatrową na morzu wraz z zapleczem instalacyjnym w Świnoujściu i serwisowym w Łebie. Pomimo wyraźnego zwrotu ku energetyce, płocki koncern nadal inwestuje w pogłębienie przerobu ropy naftowej i wydłużenie łańcucha wartości w segmencie downstream poprzez inwestycje w petrochemię. Z drugiej strony inwestorzy chłodno odebrali w ostatnich miesiącach planowane zwiększenie kosztu projektu Olefiny III z 13,5 do 25 mld zł.

Duże kontrowersje w ostatnich miesiącach wzbudza także projekt budowy małych modułowych reaktorów jądrowych (SMR) przez spółkę joint venture zawiązaną przez ORLEN z Synthosem, koncernem chemicznym należącym do Michała Sołowowa. Negatywną opinię dla inwestycji wydała Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Wcześniej ORLEN i Synthos zapowiadali powstanie 76 SMR-ów w 26 lokalizacjach. Nie wiadomo, co jest przyczyną negatywnej opinii służb specjalnych w tej sprawie. Można zakładać, że nie chodzi o technologię – dostawcą reaktorów jądrowych miało być amerykańsko-japońskie GE Hitachi, które w tej dziedzinie należy do czołowych graczy na świecie.