O co spierają się inwestorzy i wykonawcy? O niemal wszystko

Jakie spory pojawiają się pomiędzy wykonawcami a inwestorami podczas realizacji kontraktów infrastrukturalnych? – Dotyczą one zakresu od kwestii prawnych poprzez techniczne aż do organizacyjnych – stwierdził podczas Kongresu Infrastruktury Polskiej Bartłomiej Cygan, zastępca dyrektora Centrum Realizacji Inwestycji PKP Polskich Linii Kolejowych. Podkreślał, że często osią konfliktu nie są pieniądze – te stają się dopiero efektem jego prowadzenia. Rozbieżności dotyczą więc np. kwestii rzetelnego zakresu prac, podziału odpowiedzialności czy ostatecznego kształtu infrastruktury.

– Jeśli spojrzeć na badania ankietowe, które były prowadzone w tym roku, to podstawowymi problemami nadal są złe przygotowanie inwestycji i wzrost kosztów – mówił zaś r.pr. Tomasz Darowski, partner w Praktyce Infrastruktury i Energetyki w kancelarii Domański Zakrzewski Palinka. Dodał jednak, że każdy z interesariuszy rynku ma własne doświadczenia. Te nie zawsze pokrywają się z ogólnymi trendami panującymi w całej branży.

Mariusz Ejsmont, wiceprezes LUG SA i członek zarządu LUG Light Factory, zwracał uwagę na problemy wynikające z nieprecyzyjnie przygotowanej dokumentacji przetargowej. – Oczywiście zamawiający mówi wówczas najczęściej, że trzeba było protestować na etapie składania oferty. Wówczas nie możemy jednak wszystkiego przewidzieć – przekonywał. Wskazywał także na komplikacje prawne, które krępują urzędników w przypadku możliwości wyboru realizacji zamówienia w sposób lepszy, niż wynikałoby to z opisu zamówienia. Mówił on poza tym o kwestii wzrostu kosztów, która jest szczególnie aktualna obecnie, gdy np. stal podrożała o ok. 200 proc.

W podobnym tonie wypowiedziała się Renata Mordak, dyrektor Pionu Transportu i członek zarządu w Multiconsult Polska, wskazując na kwestię przygotowania inwestycji oraz oczekiwań inwestora. – Jako firma braliśmy udział w przygotowaniu licznych studiów wykonalności w latach 2014 – 2016 i kolejnych. Te studia są często wykorzystywane obecnie do ogłaszania przetargów w formule „zaprojektuj i wybuduj”, podczas gdy wiele regulacji już się zmieniło – opisywała. Podkreśliła, że do dyspozycji jest teraz więcej środków unijnych, więc oczekiwania zamawiających i użytkowników infrastruktury wzrosły, a kilkuletnia dokumentacja przygotowywana była w innych warunkach budżetowych i często opiera się na wyborze rozwiązań kompromisowych. Inną konfliktogenną kwestią jest konieczność pozyskiwania uzgodnień czy decyzji od lokalnych samorządów.

– Nie mówmy, że na kontrakcie mamy spór, bo to określenie nacechowane negatywnie. Mamy różnicę zdań dotyczącą tego, jak powinien być on realizowany, albo co do tego, jakie zmiany są dopuszczalne – powiedział Tomasz Kwieciński, radca Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad. Zwrócił uwagę, że przy realizacji przedsięwzięć infrastrukturalnych ciągłe zmiany są nieuniknione, a GDDKiA stara się być bardzo otwarta na dialog w tym zakresie. – Problem, z którym się zderzamy, to kwestia udokumentowania zasadności takiej zmiany, formalne potwierdzenie, że wydajemy środki w sposób racjonalny i ekonomicznie uzasadniony – argumentował.

– Ze strony wykonawcy te spory, możemy użyć takiego określenia lub nazwać je w sposób bardziej przyjemny, pojawiają się tam, gdzie mamy do czynienia z pieniędzmi lub z okolicznościami, które zaraz przełożą się na wynagrodzenie (to np. dodatkowy czas na realizację) – ocenił zaś Piotr Subczak, dyrektor Obszaru Budownictwa Inżynieryjnego Wrocław-Poznań firmy Skanska. Podkreślał, że dotyczy to zarówno kontraktów w formule „zaprojektuj i wybuduj”, jak i „wybuduj”. Mówił, że bardzo istotne jest więc dobre opracowanie dokumentacji przetargowej, która powinna być na tyle klarowna, by pozostawała tak samo zrozumiana przez wszystkich.

– Widać, że w bardzo różny sposób patrzymy na to, co to jest spór, gdzie przebiega konflikt – zauważył Jan Styliński, prezes Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa. Dodał, że spojrzenie jest bardzo zależne m.in. od roli w procesie inwestycyjnym. Namawiał też do rozróżnienia sporu od konfliktu. – Zmienność procesu budowlanego jest rzeczą naturalną i oczywistą. Jeśli nie potrafimy się do niej zaadaptować, jest to zarzewiem sporu – mówił. Wielu sporów można w jego opinii uniknąć, jeśli umowa, zwłaszcza podmiotu prywatnego z publicznym, jest skonstruowana w sposób elastyczny. Wówczas konflikty nie muszą przeradzać się w długotrwałe spory.

O dużej wadze dobrego przygotowania szczegółowych warunków zamówienia i umowy przekonywała też Kamila Strzelczak, Dyrektor ds. Projektów Kluczowych w SUEZ Consulting – SAFEGE. – Elementarne jest odpowiednie przygotowanie inwestycji przez zamawiającego oraz opracowanie sposobu postępowania w trakcie jej realizacji w razie pojawienia się problemów. Powinien on pozwolić szybko niwelować mogące powstać problemy tak, by nie doprowadzić do eskalacji, wydłużenia terminów czy braku możliwości realizacji podstawowych robót, na czym cierpią wszystkie strony procesu inwestycyjnego – stwierdziła.

– Wszystko zaczyna się od złego przygotowania inwestycji. Potem jest umowa, w której nie zawsze znajdzie się to, co powinno w niej być. Naszą bolączką cały czas jest magia najniższej ceny. Do tego dochodzi również czas realizacji, wzrost cen materiałów, pojawiają się decyzje administracyjne. Dodałbym jeszcze jeden punkt związany ze złą komunikacją pomiędzy inwestorem, inżynierem i wykonawcą – podsumował Hubert Tomczak, dyrektor zarządzający w Soletanche Polska. Jako problem polskiego rynku wskazał też brak decyzyjności po stronie inżyniera, którego rola zbyt często sprowadza się do pośredniczenia pomiędzy inwestorem a wykonawcą.