Co z torem wodnym i portem w Elblągu?

Poseł Andrzej Śliwa zwrócił się do ministra infrastruktury w sprawie stanu realizacji toru wodnego od Elbląga do kanału żeglugowego przez Mierzeję Wiślaną oraz przewlekłości i niekompetencji, które – jak uważa - towarzyszą rządowej polityce wobec portu w Elblągu. W interpelacji wskazał, że tor wodny jest jedną z najbardziej strategicznych inwestycji dla północno-wschodniej Polski, a mimo to znajduje się w stanie „niepokojącego paraliżu".

– Mimo ukończenia samego kanału żeglugowego, który miał otworzyć Elbląg na żeglugę morską i uniezależnić go od rosyjskiej drogi wodnej przez Cieśninę Piławską, dalsze działania związane z pogłębieniem toru wodnego i dostosowaniem portu zostały zablokowane serią nieudolnych decyzji oraz brakiem konsekwencji ze strony instytucji rządowych. Urząd Morski w Gdyni unieważnił pierwszy przetarg na opracowanie dokumentacji projektowej dotyczącej pogłębienia ostatniego odcinka toru wodnego na rzece Elbląg. Po kilku miesiącach wszczął kolejne postępowanie. Krajowa Izba Odwoławcza uznała jednak decyzję o unieważnieniu pierwszego postępowania za bezpodstawną i nakazała ponowną ocenę złożonych ofert, co oznaczało, że pierwsze postępowanie pozostaje ważne. Doprowadziło to do sytuacji, w której - mimo upływu lat - inwestycja nadal nie została rozpoczęta, a całość pogrążyła się w prawno-administracyjnym chaosie – wyjaśnił.

W swoim zapytaniu uderzył również w obecne władze i samorząd, uważając, że są winne tego, iż Elbląg, czyli drugie największe miasto w województwie, nie ma portu z prawdziwego zdarzenia, oraz że zamiast realnego rozwoju gospodarczego i możliwości dla lokalnych przedsiębiorców mieszkańcy regionu obserwują brak decyzyjności i kompetencji instytucji państwowych.

W związku z tą sytuacją, zadał do resortu serię pytań m.in. o to, dlaczego mimo zakończenia budowy kanału przez Mierzeję Wiślaną nadal nie został pogłębiony tor wodny do Elbląga, który stanowi warunek konieczny do rozwoju portu morskiego w Elblągu?

Zmiana koncepcji toru

W odpowiedzi na interpelację, sekretarz stanu w MI – Arkadiusz Marchewka – wskazał, że najpierw należy podkreślić, że w pierwotnej koncepcji poprzedniego rządu tor wodny na rzece Elbląg miał się kończyć kilometr przed portem, a co więcej dla odcinka toru wodnego na rzece Elbląg od punktu P1 do punktu P2, o długości dwóch kilometrów, założono 20 m szerokości toru mierzonej na jego dnie.

– W celu zapewnienia możliwości wykorzystania wybudowanej za 2 mld zł infrastruktury Ministerstwo Infrastruktury podjęło decyzję, że Urząd Morski w Gdyni jako instytucja państwowa weźmie na siebie odpowiedzialność za pogłębienie ostatniego odcinka 900 m toru podejściowego od punktu P2 do punktu Port. Jednocześnie podjęto decyzję, że pogłębienie będzie realizowane dokładnie w takich samych parametrach, jakie zostały zaplanowane przez poprzedni rząd dla odcinka toru wodnego na rzece Elbląg od punktu P1 do P2. Ponadto zostało zmienione zarządzenia Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni, dotyczącą zmiany zakresu infrastruktury dostępowej do portu w Elblągu – przekazał.

Dodał, że kolejno – po konsultacjach m.in. z Zarządem Portu Morskiego Elbląg będącego portem samorządowym, przeprowadzono analizę, która wskazała, że przygotowanie ostatnich trzech kilometrów toru podejściowego zgodnie z powyższym założeniem dotyczącym szerokości toru sprawi, że statki o długości ok. 100 m i zanurzeniu 4,5 m będą musiały wpływać z asystą holowników.

W związku z tym, koszty obsługi statku czy ładunku byłyby zdecydowanie podwyższone, ponieważ użytkowanie holowników to jednorazowo koszty sięgające tysięcy złotych. Dlatego Ministerstwo Infrastruktury podjęło decyzję o przygotowaniu dokumentacji, w której nie tylko odcinek od punktu P2 do punktu Port, ale również odcinek toru wodnego na rzece Elbląg od punktu P1 do punktu P2 będzie miał szerokość 36 m mierzoną na jego dnie, co pozwoli większym statkom wpływać bez asysty.

Co się dzieje w porcie?

Dalej wiceminister przekazał, że obecnie trwają prace związane z realizacją dokumentacji projektowej, na co umowa została podpisana w marcu tego roku, oraz opracowaniem Karty Informacyjnej Przedsięwzięcia dla odcinka P1- Port (tor wodny o szerokości 36 m i głębokości 5 m, obrotnica o średnicy 160 m). Tor wodny o takich parametrach wymaga na niektórych odcinkach obudowy brzegów, stąd konieczność wszystkich wymaganych prawem decyzji i pozwoleń budowlanych. Rozpoczęcie samych robót budowlanych będzie możliwe po uzyskaniu wymaganych pozwoleń.

Aktualnie trwa również postępowanie na badanie i usunięcie obiektów ferromagnetycznych z dna rzeki Elbląg na odcinku od punktu P2 do punktu Port. W maju wybrano wykonawcę i postępowanie jest na etapie przygotowywania dokumentów do podpisania umowy.

W czerwcu ponadto ogłoszono przetarg na usunięcie zanieczyszczonego urobku w związku z wykryciem zanieczyszczeń osadów podczas badań geologicznych na odcinku toru wodnego od punktu P2 do punktu Port. Aktualnie trwa analiza otrzymanych ofert. Po tych pracach możliwe będzie natomiast wykonanie pozostałych robót czerpalnych.

Zamieszanie z unieważnieniem

Arkadiusz Marchewka odniósł się również do unieważnienia przetargu, wskazując, że dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni – jako zamawiający – unieważnił przetarg pt. „Opracowanie dokumentacji projektowej dla zadania pn. „Budowa toru wodnego na rzece Elbląg na odcinku od punktu P1 do punktu Port” wraz z pełnieniem nadzoru autorskiego” zgodnie z art. 255 pkt. 5 ustawy PZP. Zapis ten mówi, że zamawiający unieważnia postępowanie o udzielenie zamówienia jeżeli wystąpiła istotna zmiana okoliczności powodująca, że prowadzenie postępowania lub wykonanie zamówienia nie leży w interesie publicznym, czego nie dało się wcześniej przewidzieć.

W tym przypadku unieważnienie było związane z wątpliwościami na tle właściwego szacowania wartości zamówienia, a tym samym wyboru właściwego publikatora dla ogłoszenia o zamówieniu publicznym. W systemie zamówień publicznych wybór właściwego publikatora (unijnego lub krajowego) ma kluczowe znaczenie dla dopuszczenia do udziału w postępowaniu odpowiedniego kręgu wykonawców, zaś wybór publikatora nieprawidłowego jest poważnym naruszeniem przepisów i może skutkować nawet unieważnieniem przyszłej umowy. Ponowne postępowanie zostało ogłoszone w publikatorze unijnym od razu po unieważnieniu.

Wiceminister przypomniał też, że w związku z unieważnieniem wpłynęło odwołanie do Krajowej Izby Odwoławczej, która w swoim wyroku nakazała unieważnienie czynności unieważnienia tego postępowania oraz przeprowadzenie czynności badania i oceny wszystkich ofert złożonych w postępowaniu. To zmusiło zamawiającego do ponownego badania i oceny złożonych pierwotnie ofert i w ten sposób wybraniu wykonawcy – Mostów Gdańsk. Umowa została podpisana w marcu z terminem realizacji 11 miesięcy, tj. do 21 lutego 2026 roku.

– Należy podkreślić, że Ministerstwo Infrastruktury konsekwentnie realizuje działania niezbędne do ukończenia budowy drogi wodnej, która zapewni możliwości zwiększenia przeładunków w Porcie Elbląg. Dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni prowadzi prace przygotowawcze, związane z badaniami ferromagnetycznymi, usuwaniem zanieczyszczonego urobku i opracowywaniem dokumentacji. Na realizację robót pogłębiarskich na rzece Elbląg od punktu PGW (Prawa Główka Wejściowa) do punktu Port, przewidziane zostały środki w łącznej wysokości ok. 198 000 tys. zł, z czego na chwilę obecną wydatkowane zostało ok. 60%. Na przygotowanie dokumentacyjne odcinka od punktu P2 do punktu Port dotychczas poniesione zostały wydatki w wysokości ok. 500 tys. zł – podsumował Marchewka