Fundusze Europejskie napędzają polską kolej

Po co nam inwestycje kolejowe

Często mówi się, że gospodarkę można porównać do żywego organizmu, a sieć dróg wodnych i lądowych oraz połączeń kolejowych stanowi system żył i tętnic, które rozprowadzają krew do różnych narządów. To powszechne i celne porównanie, ale uwzględniające tylko perspektywę krajową. Drogi i koleje łączą też w fizycznym wymiarze nasz kraj z rynkiem europejskim dając naszym firmom szansę na ekspansję na rynek liczący blisko pół miliarda obywateli. Dlatego od lat, koncentrujemy wysiłki oraz inwestujemy fundusze unijne w realizację projektów, które obejmują kluczowe korytarze transportowe przecinające Polskę ze wschodu na zachód i z północy na południe. To inwestycja z wysoką stopą zwrotu.

Cel strategiczny mamy jeden – do 2030 roku chcemy zakończyć prace na sieci bazowej TEN-T Cele operacyjne to między innymi zwiększenie dopuszczalnej maksymalnej prędkości pociągów, dopasowanie zdolności systemu do poziomu kolei w skali całej UE oraz poprawa parametrów technicznych wpływających na konkurencyjność kolei. Inwestycje kolejowe przewiozą polską gospodarkę na kolejny etap konkurencyjności oraz pozwolą zaprowadzić spójności gospodarczą, społeczną i terytorialną z resztą krajów europejskich. Nie możemy także zapominać o ekologicznych aspektach kolei, jako środka transportu, który zmniejsza negatywne oddziaływanie na środowisko.

Główne szlaki kolejowe w Polsce są modernizowane i budowane w dużej mierze za unijne pieniądze. Jest to pewnego rodzaju symbioza. Unia Europejska dokłada do budowy międzynarodowych linii kolejowych, które przebiegają przez Polskę, bo w jej interesie jest większa spójność między państwami, a my te pieniądze inwestujemy z korzyścią dla polskiej gospodarki. Kilka słów o tym co dzieje się w kwestii dwóch kluczowych inwestycji – linii kolejowej E75 i E59.

Z miasta stołecznego Warszawy do stolicy saun, designu i heavy metalu

Linia E75 wchodzi w skład międzynarodowego korytarza kolejowego Rail Baltica. Jest to jeden z flagowych transgranicznych projektów transportowych UE, stanowiącym element korytarza Morze Północne – Morze Bałtyckie sieci bazowej TEN-T.

Kontynuacja realizacji Rail Baltica znalazła się w opublikowanym 27 maja komunikacie Komisji Europejskiej na temat budżetu na lata 2021 – 2027. Korytarz kolejowy został wskazany, jako jedno z priorytetowych przedsięwzięć do realizacji podczas odbudowy europejskiej gospodarki po kryzysie wywołanym pandemią.

Rail Baltica docelowo będzie liczyła 1200 kilometrów. Najdłuższy odcinek bo o długości aż 360 kilometrów będzie przebiegał przez Polskę, następnie 340 kilometrów przez Litwę, 300 kilometrów przez Łotwę oraz 200 kilometrów przez Estonię.

Projekt Rail Baltica powstaje przy wsparciu środków unijnych przede wszystkim w ramach Instrumentu „Łącząc Europę” (CEF), ale również w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ). Wartość wszystkich realizowanych obecnie projektów na linii Rail Baltica w Polsce wynosi ponad 1,1 miliard euro, w tym wkład unijny to około 900 mln euro.

W Polsce budowa Rail Baltica polega na modernizacji istniejącej linii kolejowej E75 na odcinku od Warszawy przez Białystok i Ełk do granicy z Litwą. Modernizacja linii kolejowej E75 została podzielona na 5 odcinków realizacyjnych: Warszawa – Sadowne, Sadowne – Czyżew, Czyżew – Białystok, Białystok –Ełk, Ełk – Trakiszki (granica państwa).

Prace budowlane są już na zaawansowanych etapach, a część projektów została już ukończona. Zmodernizowany odcinek Warszawa – Sadowne otwarto dla ruchu w 2017 r. W grudniu 2019 roku oddany został do użytku nowy most kolejowy na Bugu. Na odcinku Czyżew - Białystok została zakończona dokumentacja projektowa i trwa procedura przetargowa na wyłonienie wykonawcy robót budowlanych, natomiast odcinek Białystok - Ełk znajduje się obecnie w fazie projektowania. W sierpniu zeszłego roku podpisano umowę na wdrożenie systemu ERTMS dla całego odcinka Warszawa – Białystok. W tym roku ma się zakończyć modernizacja odcinka Sadowne – Czyżew, na którym do 2022 roku będą jeszcze budowana część skrzyżowań bezkolizyjnych.

Ostatni odcinek Ełk - Trakiszki (granica państwa) planowany jest do realizacji w następnej perspektywie finansowej. Liczymy na dostępność pieniędzy w przyszłej perspektywie finansowej, aby móc kontynuować to ambitne przedsięwzięcie.

Kolej na kolej do portów

W celu wykorzystania nadmorskiego położenia i szlaków przebiegających ze Skandynawii na południe Europy konieczne jest zapewnienie odpowiedniej jakości połączeń portów morskich z południem kraju. Takie zadanie spełnia linia kolejowa E59, która jest częścią korytarza Morze Bałtyckie – Morze Adriatyckie sieci bazowej TEN-T, od Świnoujścia przez Szczecin, Poznań, Wrocław, Opole do Chałupek na granicy z Czechami. Ma ona kluczowe znaczenie ze względu na połączenie portów morskich Pomorza Zachodniego z całym obszarem południowej i środkowej Europy.

Prace na linii E59 są już bardzo zaawansowane. Modernizacja odcinka Poznań – Czempiń została już zakończona, natomiast obecnie, w ramach trzech projektów dofinansowanych ze środków CEF, prowadzone są prace na odcinkach: Wrocław – Poznań oraz Poznań – Szczecin o łącznej długości około 264 kilometrów. Łączny koszt projektów to ponad 1,1 miliard euro, w tym dofinansowanie unijne wynosi około 700 milionów euro. Zakończenie wszystkich prac przewidziane jest na 2023 rok.

CEF wspiera również kompleksową modernizację dostępu kolejowego do portów w Szczecinie i Świnoujściu oraz modernizację terminalu promowego w tym ostatnim mieście, dzięki czemu uzyskany zostanie większy efekt dla całych łańcuchów transportowych.

Zaawansowany etap prac nie oznacza, że inwestowanie w tę linię zostanie zakończone. Wciąż pozostaną elementy, które będą wymagały dalszych prac, w tym odcinek ze Szczecina do Świnoujścia i fragment przygraniczny z Kędzierzyna-Koźla do granicy z Czechami. Jesteśmy w trakcie przygotowania dokumentacji na nie mając nadzieję, że roboty budowlane uzyskają wsparcie w kolejnym budżecie unijnym.

Z pracami na długich, międzynarodowych trasach kolejowych jest podobnie, jak z podróżą pociągiem: jadąc od stacji początkowej do końcowej, po drodze musimy minąć wiele stacji pośrednich. Budując lub modernizując linię kolejową, która przebiega przez znaczną część Polski, musimy przebrnąć przez wiele mniejszych projektów, które staną się fragmentem wielkiej całości. Wiele tych fragmentów linii E59 i E75 mamy już skończonych, jednak by dopełnić całość potrzebujemy dalszego wsparcia unijnego. Nadal trwają negocjację przyszłej perspektywy finansowej, ale liczymy, że nasz pociąg do wielkich inwestycji kolejowych zostanie zaspokojony.