Ograniczenie udziału podmiotów rosyjskich na polskim i unijnym rynku zamówień publicznych

Nowe regulacje (zakazy) dotyczące udzielenia zamówień publicznych podmiotom rosyjskim zostały określone w przepisach Rozporządzenie Rady (UE) 2022/576 z dnia 8 kwietnia 2022 roku w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 833/2014 dotyczącego środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie (które weszło w życie w dniu 9 kwietnia br. i zmodyfikowało przepisy Rozporządzenie Rady (UE) nr 833/2014 z dnia 31 lipca 2014 roku dotyczącego środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie) oraz w ustawie z dnia 13 kwietnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (dalej jako „Ustawa”, która weszła w życie w dniu 16 kwietnia 2022 roku). Ograniczenia i zakazy wprowadzone ww. przepisami stanowią, co następuje:

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1)-3) Ustawy Zamawiający są zobowiązani wykluczyć z udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia:

• wykonawcę oraz uczestnika konkursu wymienionego w wykazach określonych w rozporządzeniu 765/2006 i rozporządzeniu 269/2014 albo wpisanego na listę na podstawie decyzji w sprawie wpisu na listę rozstrzygającej o zastosowaniu środka, o którym mowa w art. 1 pkt 3 Ustawy;
• wykonawcę oraz uczestnika konkursu, którego beneficjentem rzeczywistym w rozumieniu ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2022 r. poz. 593 i 655) jest osoba wymieniona w wykazach określonych w rozporządzeniu 765/2006 i rozporządzeniu 269/2014 albo wpisana na listę lub będąca takim beneficjentem rzeczywistym od dnia 24 lutego 2022 r., o ile została wpisana na listę na podstawie decyzji w sprawie wpisu na listę rozstrzygającej o zastosowaniu środka, o którym mowa w art. 1 pkt 3 Ustawy;
• wykonawcę oraz uczestnika konkursu, którego jednostką dominującą w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2021 r. poz. 217, 2105 i 2106) jest podmiot wymieniony w wykazach określonych w rozporządzeniu 765/2006 i rozporządzeniu 269/2014 albo wpisany na listę lub będący taką jednostką dominującą od dnia 24 lutego 2022 r., o ile został wpisany na listę na podstawie decyzji w sprawie wpisu na listę rozstrzygającej o zastosowaniu środka, o którym mowa w art. 1 pkt 3 Ustawy.

Udział jednego z takich podmiotów (wymienionych w ww. rozporządzeniach lub wpisanych na ww. listy) w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego będzie skutkował:
- obowiązkiem odrzucenia przez Zamawiającego złożonej oferty.
- uniemożliwieniem im udziału w postępowaniu (zgodnie z właściwą dla danego trybu udzielenia zamówienia formą).

Co istotne, przepisy cytowanej Ustawy obejmują wszelkie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, zarówno te prowadzone na podstawie Pzp jak i te wyłączone spod jej reżimu.

Uwagę na nowe regulacje powinni więc zwrócić w szczególności zamawiający sektorowi, którzy prowadzą postępowania przetargowe w oparciu o wewnętrzne regulaminy lub zarządzenia, jednostki sektora finansów publicznych (które udzielają zamówień o wartości nie przekraczających 130 tys. złotych) oraz podmioty udzielające zamówień współfinasowanych ze środków unijnych w oparciu o procedury przewidziane w wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków. Przepisy Ustawy odnoszą się również do postepowań, które są już w toku. Z tego względu Zamawiający są zobowiązani do dostosowania jeszcze „otwartych” postepowań do nowej sytuacji prawnej.

Dodatkowe mechanizmy zapobiegające udziałowi rosyjskich podmiotów w unijnym rynku zamówień publicznych zostały przewidziane w znowelizowanym Rozporządzeniu Rady (UE) nr 833/2014. W myśl art. 5k ust. 1 rzeczonego rozporządzenia zakazuje się natomiast udzielania lub dalszego wykonywania wszelkich zamówień publicznych lub koncesji objętych zakresem dyrektyw w sprawie zamówień publicznych, a także zakresem art. 10 ust. 1, 3, ust. 6 lit. a)-e), ust. 8, 9 i 10, art. 11, 12, 13 i 14 dyrektywy 2014/23/UE, art. 7 i 8, art. 10 lit. b)-f) i lit. h)-j) dyrektywy 2014/24/UE, art. 18, art. 21 lit. b)-e) i lit. g)-i), art. 29 i 30 dyrektywy 2014/25/UE oraz art. 13 lit. a)-d), lit. f)-h) i lit. j) dyrektywy 2009/81/WE na rzecz lub z udziałem:
a. obywateli rosyjskich lub osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów z siedzibą w Rosji;
b. osób prawnych, podmiotów lub organów, do których prawa własności bezpośrednio lub pośrednio w ponad 50 % należą do podmiotu, o którym mowa w lit. a) niniejszego ustępu; lub
c. osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów działających w imieniu lub pod kierunkiem podmiotu, o którym mowa w lit. a) lub b) niniejszego ustępu.

Przepis art. 5k ust. 1 cytowanego rozporządzenia przewiduje ponadto, iż omówiony powyżej zakaz obejmuje również podwykonawców, dostawców lub podmioty, na których zdolności polega się w rozumieniu dyrektyw w sprawie zamówień publicznych, w przypadku gdy przypada na nich ponad 10 % wartości zamówienia (udostępnienie zasobów reguluje art. 118 i nast. ustawy Prawo zamówień publicznych).

Opisane powyżej zakazy, czy też szerzej działania Unii Europejskiej w sferze zamówień publicznych sprawiły, że podmioty uczestniczące w unijnym rynku zamówień publicznych musiały zweryfikować swoją strukturę organizacyjną i zarządczą celem uniknięcia wykluczenie z tego rynku lub utraty już realizowanych zamówień – co było w ostatnim czasie widziane również w działaniach niektórych polskich wykonawców.



Autor: Łukasz Grzybek, aplikant radcowski, dział obsługi inwestycji i zamówień publicznych DSK Kancelaria