Przepisy unijne zastąpiły krajowe w sprawie importu zbóż z Ukrainy

15 kwietnia minister rozwoju i technologii wydał rozporządzenie zakazujące importu z Ukrainy zboża, cukru, suszu paszowego, nasion chmielu, lnu i konopi, owoców i warzyw, jak również ich przetworów, wina, wołowiny, baraniny, koziny, wieprzowiny, cielęciny, drobiu, alkoholu etylowego pochodzenia roślinnego, mleka i jego przetworów, jaj, produktów pochodzenia pszczelego oraz innych produktów spożywczych. Decyzja ta spotkała się wcześniej ze sprzeciwem Komisji Europejskiej. "Należy podkreślić, że polityka handlowa należy do wyłącznych kompetencji UE, a zatem działania jednostronne są niedopuszczalne" – głosi komunikat prasowy KE w przedmiotowej sprawie. – Zdecydowaliśmy się na podjęcie czasowych działań ograniczających import do Polski w związku z brakiem innych narzędzi do zapewnienia bezpieczeństwa – tłumaczył decyzję polskiego rządu minister rolnictwa i rozwoju wsi Robert Telus.

Rozporządzenie, mające w założeniu tymczasowy charakter (zakaz przewidziany został do 30 czerwca), miało związek z tzw. kryzysem zbożowym, polegającym z jednej strony na nagłym zaistnieniu nadpodaży wybranych produktów na rynkach rolno-spożywczych w Polsce, przede wszystkim zbóż, a z drugiej strony na problemach jakościowych w odniesieniu do części ukraińskich produktów. Po wprowadzeniu nowego rozporządzenia z dniem 21 kwietnia możliwy był natomiast transport produktów rolno-spożywczych przez Polskę o charakterze tranzytowym w ramach tranzytu zewnętrznego bądź wspólnej procedury tranzytowej, a zatem kończący się w portach morskich w Gdańsku, Gdyni, Kołobrzegu, Szczecinie lub Świnoujściu bądź poza granicami Polski. Co ciekawe, rozporządzenie uwzględniało port morski w Kołobrzegu dopiero po akcie zmieniającym z dnia 28 kwietnia.

2 maja Komisja Europejska poinformowała natomiast o podjęciu tymczasowych środków zapobiegawczych ze skutkiem natychmiastowym, które mają obowiązywać do 5 czerwca bieżącego roku, przy czym przewidziana została możliwość ich przedłużenia w przypadku zaistnienia takiej potrzeby. Decyzja dotyczy jednak wybranych państw członkowskich UE, które zostały dotknięte kryzysem zbożowym. To Polska, Bułgaria, Rumunia, Słowacja i Węgry. Na rynki rolno-spożywcze w tych krajach nie będą mogły być wprowadzane pszenica, kukurydza, rzepak i słonecznik z kierunku ukraińskiego. Nadal możliwy będzie natomiast tranzyt wskazanych produktów przez terytorium tych państw.

Decyzja Komisji Europejskiej nastąpiła w ramach porozumienia z rządami wskazanych państw członkowskich. Miała ona charakter warunkowy, bowiem w ramach porozumienia rządy tych państw członkowskich zobowiązały się do zniesienia jednostronnych ograniczeń handlowych, w tym na inne produkty rolno-spożywcze niż te objęte w tym momencie unijnymi ograniczeniami importowymi. Tym samym rozporządzenie ministra rozwoju i technologii stanowi realizację treści porozumienia. O zawarciu porozumienia na poziomie politycznym Ministerstwo Rolnictwo i Rozwoju Wsi informowało w komunikacie prasowym 28 kwietnia.

“Środki te stanowią część ogólnego pakietu wsparcia proponowanego przez Komisję i zostaną uzupełnione wsparciem finansowym dla rolników w pięciu państwach członkowskich oraz dalszymi środkami ułatwiającymi tranzyt zboża wywożonego z Ukrainy przez korytarze solidarności do innych państw członkowskich i krajów trzecich” – głosi komunikat prasowy KE. W ramach pakietu wsparcia przewidywane jest przekazanie 100 mln euro rekompensat dla rolników we wspomnianych pięciu państwach członkowskich.

Wciąż wysoce problematyczna wydaje się jednak kwestia wywozu zboża znajdującego się już w Polsce w magazynach, którego wolumeny sięgają 7 mln ton. Minister rolnictwa i rozwoju wsi zapowiedział podjęcie działań ukierunkowanych na wywiezienie tych zapasów do żniw w Polsce, co może jednak okazać się niemożliwe z racji ograniczonej przepustowości polskich portów morskich.