Polskie miasta szykują się na zmiany klimatu

Zmieniający się klimat szczególnie odczuwają sektory gospodarki uzależnione od dostępu do wody, jak rolnictwo, ogrodnictwo czy sadownictwo, jednak rosnące temperatury i bardziej gwałtowne zjawiska pogodowe coraz mocniej odczuwają także polskie miasta. Szczelnie zabetonowane powierzchnie zakłócają naturalny obieg wody i przyczyniają się do tworzenia miejskich wysp ciepła, gdzie temperatura potrafi utrudniać codzienne funkcjonowanie.


Skutki zmian klimatycznych już dziś wyraźnie odczuwa większość z nas. Jak wynika z przeprowadzonego w czerwcu br. badania centrum Badawczo-Rozwojowego Biostat, tylko 15% badanych nie odczuła ich w codziennym życiu. Zdecydowana większość respondentów wyraźnie dostrzega zmiany takie, jak cieplejsze zimy i bardziej suche lata (73%), gwałtownej burze, silne wiatry i powodzie (48%), a także zmiany w otaczającej przyrodzie (31%) . Wyniki badania okazały się jeszcze bardziej alarmujące, niż przed rokiem, kiedy Multiconsult Polska przeprowadziła podobną ankietę na reprezentatywnej grupie mieszkańców Polski.

– Choć wzrost średniej rocznej temperatury o 2°C może wydawać się nieznaczny, w praktyce wiąże się z coraz bardziej uciążliwymi falami upałów, rosnącymi kosztami energii oraz potencjalnymi konsekwencjami zdrowotnymi dla mieszkańców, a w szczególności w grupach wrażliwych (seniorzy, dzieci). – tłumaczy dr inż. Amadeusz Walczak, starszy konsultant ds. ochrony środowiska w Multiconsult Polska, autor kilkunastu miejskich planów adaptacji do zmian klimatu miast w całej Polsce.

Jednym z najnowszych przykładów jest Oława, której magistrat zdecydował się lepiej przygotować miasto na skutki zmian klimatycznych. Opracowany przez specjalistów Multiconsult Polska wraz z samorządem i lokalnymi społecznościami plan będzie stanowił zestaw konkretnych wytycznych, obejmujących poszczególne rodzaje zagrożeń klimatycznych.

Jak powstają miejskie plany adaptacji

Prace nad miejskim planem adaptacji do zmian klimatu rozpoczynają się od określenia, które rodzaje zagrożeń są najbardziej istotne dla danego obszaru. Na tym etapie istotne jest również zaangażowanie mieszkańców i organizacji społecznych czy gospodarczych działających w mieście. W kolejnym kroku, określane są najważniejsze kierunki działań. Najczęściej obejmują one zwiększenie udziału zieleni miejskiej i rozwój tzw. błękitno-zielonej infrastruktury. Chodzi o to, aby minimalizować efekt miejskiej wyspy ciepła, a także przywrócić naturalny obieg wody, podnosząc potencjał retencyjny, minimalizując ryzyko podtopień, błyskawicznych powodzi i innych niekorzystnych zjawisk.

W miastach podejmowane są również działania mające na celu podniesienie świadomości mieszkańców w kontekście zmian klimatu i zagrożeń z tym związanych, a także wzmocnienie lokalnych struktur reagowania kryzysowego.

Obowiązkowe plany dla miast powyżej 20 tys. mieszkańców

W najbliższych latach miejskie plany adaptacji do zmian klimatu muszą zostać uchwalone dla każdego miasta powyżej 20 tys. mieszkańców. Zgodnie z ostatnią nowelizacją ustawy Prawo ochrony środowiska, lokalne władze mają na to czas do 2 stycznia 2027 r. Jak szacuje Ministerstwo Klimatu, prace nad tego typu dokumentem rozpoczęło już ponad 130 polskich miast, a ponad setka przyjęła MPA w drodze uchwały . Stanowi to około połowę wszystkich polskich miast powyżej 20 tys. mieszkańców.

Na projekty miejskich planów adaptacji dostępne są fundusze europejskie. W ubiegłym roku NFOŚiGW przyznał dofinansowanie na opracowanie MPA dla 19 miast. W tegorocznym naborze, dotacje przyznano 37 kolejnym .

Duże projekty w tym zakresie prowadzi zespół Multiconsult Polska, wspierając tworzenie miejskich planów adaptacji m.in. dla Oławy czy Gdańska. Obecnie konsultanci firmy prowadzą też ewaluację wdrażania Strategii Adaptacji dla miasta Warszawy.