Wiceminister funduszy i polityki regionalnej zapowiedział rewizję KPO

Długotrwały spór rządu Prawa i Sprawiedliwości z Komisją Europejską w sprawie praworządności, w szczególności w kontekście organizacji sądów powszechnych i odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów, spowodował wstrzymanie wypłaty dużej części środków unijnych dla Polski. Polska przez kolejne kwartały była pozbawiona zarówno funduszy zaplanowanych w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (popularnie określanego po prostu mianem KPO), jak i środków Funduszu Spójności. Spowodowało to wyhamowanie inwestycji infrastrukturalnych w wielu obszarach, czego przykładem jest transport kolejowy.

Po zmianie władzy w grudniu 2023 roku przedstawiciele nowej większości parlamentarnej sygnalizowali, że priorytetem rządu będzie doprowadzenie do jak najszybszego odmrożenia wypłat funduszy europejskiej. Jak informowaliśmy na łamach “Rynku Infrastruktury” w ubiegłym tygodniu, przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen ogłosiła odblokowanie wypłat środków unijnych dla Polski, motywując podjętą decyzję obserwowanymi “wysiłkami Polski na rzecz przywrócenia praworządności”. Wartość wypłat ma wynieść 137 mld euro, co przy obecnych kursach walut odpowiada ponad 590 mld zł.

Długotrwałe wstrzymywanie wypłat spowodowało jednak, że harmonogramy projektów przewidzianych do realizacji w ramach KPO stały się całkowicie nierealne. Niektóre inwestycje zostały zarzucone z innych powodów, jak chociażby projekt PKP Intercity dotyczący zakupu 38 składów piętrowych typu push-pull wraz z 45 wielosystemowymi lokomotywami elektrycznymi. Wielu inwestycji nawet nie rozpoczęto, co dotyczy na przykład projektów w zakresie transformacji cyfrowej służby zdrowia i modernizacji szpitali powiatowych. Dlatego przedstawiciele rządu deklarują przeprowadzenie zmian w KPO. – Chcę państwa poinformować, że jako Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej w tej chwili jesteśmy na ostatnim etapie przygotowania do rewizji KPO. Oznacza to tyle, że zebraliśmy informacje z poszczególnych resortów, dysponentów środków na KPO, o tym jakie zmiany w tym planie chcieliby wprowadzić, wynikające przede wszystkim z tego, że mamy 2,5 roku opóźnienia w jego realizacji – powiedział wiceminister funduszy i polityki regionalnej Jacek Protas podczas briefingu prasowego w Lidzbarku Warmińskim.

Wiceminister Protas podkreślił, że rząd jest zdeterminowany, aby wykorzystać 60 mld euro przewidzianych do wydatkowania w ramach KPO. – Do tej pory nic się nie działo, do tej pory mieliśmy zablokowane te środki, więc zrozumiałe, że nie jesteśmy w stanie pierwotnie przygotowanego programu w pełni zrealizować – zauważył. Jacek Protas wskazał również, że terminy realizacji projektów w ramach KPO są bardzo napięte – powinny one zostać ukończone do końca sierpnia 2026 roku. Oznacza to, że do tego czasu do Komisji Europejskiej powinny wpłynąć ostatnie wnioski dotyczące wypłaty środków. Istnieje jednak szansa, że uda się wydłużyć okres realizacji projektów w ramach KPO.

– Jeżeli również inne kraje europejskie będą miały trudności, żeby wykorzystać w pełni te środki, to być może stworzy się jakaś koalicja, dzięki której będzie można ten deadline przesunąć – zauważył sekretarz stanu w MFiPR. W tym miejscu należy dodać, że prawdopodobieństwo, że tak właśnie się stanie, należy ocenić jako bardzo wysokie. Wiele państw członkowskich Unii Europejskiej ma poważne problemy z terminowością realizacji projektów zgłoszonych w ramach KPO. Przykładowo we Włoszech zakończenie inwestycji do końca sierpnia 2026 w przypadku co najmniej jednej czwartej z nich jest całkowicie nierealne. Ów stan rzeczy spowodowany jest, mówiąc najoględniej, uwarunkowaniami biurokratycznymi – zarówno po stronie Włoch, jak i Komisji Europejskiej. Jednocześnie Włochy wcale nie wypadają źle na tle innych państw.