Kołem zamachowym rozwoju polskiej gospodarki w przyszłych latach będą m.in. inwestycje realizowane przez GDDKiA oraz PKP PLK, które mogą kompensować spadek podaży inwestycji w sektorze prywatnym – mówi Artur Popko, prezes zarządu Grupy Budimex. W tym kontekście niepokojący jest jego zdaniem spadek liczby nowych przetargów, wywołany ograniczeniem dostępu Polski do funduszy unijnych. Na razie firmy mają portfele wypełnione już realizowanymi lub rozpoczynającymi się inwestycjami, ale w dłuższej perspektywie mniejsza liczba dostępnych kontraktów to presja na ryzykowne wycenianie ofert, a to nie służy sprawnemu realizowaniu inwestycji.
Elżbieta Pałys, Rynek Infrastruktury: Czy da się jednoznacznie ocenić rok 2022 w branży budowlanej?
Artur Popko, prezes zarządu Grupy Budimex: Niewątpliwie przyszło nam żyć i pracować w ciekawych czasach. Ubiegły rok powitaliśmy w dobrych nastrojach z perspektywą końca pandemii oraz postępującym przyspieszeniem gospodarczym, zapewnionym przez wysoki popyt na usługi budowlane, wspierane programami rządowymi na budowę dróg i kolei, a także funduszami unijnymi. Niskie stopy procentowe, które utrzymywały się w poprzednich latach, wspierały rozwój budownictwa mieszkalnego i komercyjnego w Polsce. Branża budowlana podtrzymywała w miarę dobrą koniunkturę gospodarczą.
Jeszcze przed końcem pierwszego kwartału 2022 roku oczekiwania na dalszy wzrost zderzyły się z rzeczywistością. Wybuch wojny w Ukrainie odnowił trudności wywołane pandemią COVID-19 i wprowadził dużą niepewność w globalnej gospodarce. W efekcie działań wojennych za wschodnią granicą dostawy kluczowych dla budownictwa materiałów z dnia na dzień zostały ograniczone.
Przykładowo stal, sprowadzana głównie z Rosji, Ukrainy i Białorusi, stanowiła wówczas 20 proc. całego wolumenu surowca zużywanego w branży budowlanej. Ograniczenie dostępności materiałów szybko znalazło odzwierciedlenie w cenach, które osiągały rekordowe poziomy. Według danych rynkowych w okresie od stycznia do listopada 2022 roku ceny materiałów budowlanych wzrosły średnio o 26% w porównaniu z analogicznym okresem roku 2021. Na ceny materiałów wpływ miały również skokowe wzrosty cen energii i paliw, których dostawy z Rosji również zostały ograniczone.
Po wybuchu wojny na rynku ubyło także pracowników.
Problemy kadrowe spotęgowały skalę problemów. W sektorze budownictwa 80-90% cudzoziemców legalnie przebywających w Polsce to pracownicy z Ukrainy, a ich mobilizacja wojenna znacząco osłabiła moce produkcyjne mniejszych i średnich przedsiębiorstw budowlanych – i w konsekwencji również generalnych wykonawców. Nastąpiła silna presja na płace, wynikająca z rosnącej w efekcie globalnego kryzysu inflacji. Według danych podawanych przez GUS sektor budownictwa zanotował w październiku 2022 roku rekordowy od kilku lat wzrost płac o 13,9%, choć w ujęciu realnym weszły one w trend spadkowy, w związku z wyższym poziomem inflacji. Niemniej wyższe koszty zatrudnienia, droższe surowce, które zwiększają koszty produkcji materiałów budowlanych, a także wyższe koszty eksploatacji maszyn i sprzętu budowlanego to w konsekwencji wyższe koszty budowy i niższe marże dla wykonawców.
Szczególnie mocno skutki niepokojów wywołanych sytuacją za wschodnią granicą odczuł segment inwestycji mieszkaniowych. Sprzedaż mieszkań w sześciu głównych aglomeracjach Polski spadła o 49% r/r. Rosnące koszty finansowania inwestycji oraz problemy ze sprzedażą stwarzają negatywne perspektywy w nadchodzących kwartałach. Sprzedaż największych deweloperów w 2022 roku spadła o 40,7% r/r, a wartość udzielonych kredytów o 40,8% r/r.
Od dłuższego czasu trwa hamowanie inwestycji. Najprawdopodobniej z tego powodu pogarszać się będzie rentowność średnich i małych firm budowlanych. Prawdopodobnie też w 2023 roku będziemy obserwować stopniowy spadek wzrostu przychodów przedsiębiorstw budowlanych.
Trzeba odnotować, że w ostatnim czasie, mimo spiętrzenia robót budowlanych, marże firm malały, gdyż dynamiczny wzrost kosztów materiałów i prac nie został pokryty w całości przez waloryzację kontraktów, którą i tak w ciągu 2022 roku GDDKiA dla swoich projektów zwiększyła z 5 do 10 p.p.
Kołem zamachowym rozwoju polskiej gospodarki będą w przyszłych latach inwestycje realizowane przez GDDKiA oraz PKP PLK, a także inwestycje energetyczne i budownictwo hydrotechniczne, które mogą kompensować spadek podaży inwestycji w sektorze prywatnym.
Tu kluczowe wydają się środki z Unii Europejskiej.
Obszar Unii Europejskiej cały czas intensywnie rozwija inwestycje budowlane w swoich krajach. Wartość produkcji budowlanej w Europie w 2022 roku osiągnęła poziom 2,6 biliona USD i po trzech kwartałach 2022 roku osiągnęła 2% wzrostu. Obecnie największe wzrosty produkcji budowlanej notują: Słowenia (+8,5%), Rumunia (+5,5%) i Polska (+5,0%). Prognozy wskazują, że unijne budownictwo w najbliższych latach będzie rozwijać się na średnim poziomie 5% rocznie. Nie chcąc tracić takiego tempa wzrostu, jako branża musimy podkreślać, że nowe zlecenia w ramach ogłaszanych projektów finansowanych ze środków unijnych, ale także krajowych, są warunkiem koniecznym dla stabilizacji sektora budowlanego.
Istotnym źródłem finansowania projektów drogowych w Polsce jest Rządowy Program Budowy Dróg Krajowych (PBDK) zasilany Krajowym Funduszem Drogowym (KFD), na które ma zostać przeznaczone 294 mld zł do 2030 roku. Dodatkowy Program Budowy 100 Obwodnic to kolejne 28 mld zł.
Dla segmentu kolejowego kluczowym źródłem jest natomiast KPK (Krajowy Program Kolejowy), którego perspektywa kończy się już w 2023 roku. To w sumie 76 mld zł, przy czym 90% tych środków jest już zakontraktowane, a to oznacza brak inwestycji na kolejne lata. Równie istotnym instrumentem dla kolei są środki unijne, które dla Polski w ramach aktualnej perspektywy (licząc KPO) wynoszą 40 mld euro.
W ramach polityki spójności przewidziane jest 72 mld zł, przy czym projekty infrastrukturalne będą wspierane w ramach programu operacyjnego FEnIKS,
Podanie adresu e-mail oraz wciśnięcie ‘OK’ jest równoznaczne z wyrażeniem zgody na:
przesyłanie przez Zespół Doradców Gospodarczych TOR sp. z o. o. z siedzibą w Warszawie, adres: Pl. Bankowy 2, 00-095 Warszawa na podany adres e-mail newsletterów zawierających informacje branżowe, marketingowe oraz handlowe.
przesyłanie przez Zespół Doradców Gospodarczych TOR sp. z o. o. z siedzibą w Warszawie, adres: Pl. Bankowy 2, 00-095 Warszawa (dalej: TOR), na podany adres e-mail informacji handlowych pochodzących od innych niż TOR podmiotów.
Podanie adresu email oraz wyrażenie zgody jest całkowicie dobrowolne. Podającemu przysługuje prawo do wglądu w swoje dane osobowe przetwarzane przez Zespół Doradców Gospodarczych TOR sp. z o. o. z siedzibą w Warszawie, adres: Sielecka 35, 00-738 Warszawa oraz ich poprawiania.
Zapisz się do newslettera:
