M. Franczak
Prawodawstwo unijne nakłada na państwa członkowskie i koncesjonariuszy płatnych odcinków dróg obowiązek pełnego uruchomienia elektronicznych systemów poboru opłat drogowych, jak również nakreślenia i wdrożenia ram prawnych dla tych systemów najpóźniej w październiku 2014 r., a dla samochodów ciężarowych do 8 października 2012 r.
Raport w sprawie stanu wdrożenia systemów w poszczególnych państwach członkowskich opublikowany przez Komisję stwierdza, że przewidywany na 8 października 2012 r. termin uruchomienia EETS dla samochodów ciężarowych może nie zostać dotrzymany. Autorzy dokumentu podkreślają, że pomimo pewnych postępów poczynionych od przyjęcia przez KE decyzji o specyfikacji technicznej EETS w 2009 r., wciąż istnieją poważne problemy. Wśród nich najważniejsze to: niewystarczająca współpraca pomiędzy różnymi grupami interesariuszy, niekompletne krajowe ramy prawne i regulacyjne w większości państw członkowskich, opóźnienia realizacji inwestycji mających na celu dostosowanie działania istniejących urządzeń do wymogów prawa UE.
Wśród osiągnieć raport wymienia: opublikowanie przez Komisję Europejską przewodnika wdrażania EETS zawierającego wykaz norm i dokumentów normatywnych mających bezpośrednie znaczenie dla producentów i projektantów systemów poboru opłat, przyjęcie przez europejskie organizacje normalizacyjne norm niezbędnych dla usługi EETS, publikację przez państwa członkowskie informacji dla potencjalnych dostawców EETS.
Komisja Europejska ostrzega jednocześnie, że jeśli krajowe ramy prawne i regulacyjne nie będą gotowe do 8 października 2012 r., to rozpocznie postępowania w sprawie naruszenia przepisów w stosownych przypadkach. Raport Komisji został przesłany do Parlamentu i do Rady Unii Europejskiej.
Komisja Europejska zachęca państwa członkowskie do wdrożenia systemu EETS na poziomie regionalnym, co ma być pierwszym krokiem w kierunku pełnej interoperacyjności na poziomie ogólnoeuropejskim. Celem jest stworzenie transgranicznej interoperacyjności systemów elektronicznych poborów opłat drogowych, obejmujących przynajmniej cześć państw członkowskich. Komisja oferuje swoją pomoc techniczną i finansową w celu ułatwienia realizacji tych projektów. Projekty wdrażane obecnie na poziomie regionalnym, będą następnie rozszerzane na całą UE.
Komisja Europejska uzasadnia potrzebę stworzenia takiego systemu tym, że użytkownicy dróg narzekali ma różnorodność systemów elektronicznych systemów poboru opłat w państwach członkowskich UE. Na przykład kierowca podróżujący z Lizbony do Bratysławy przez Lyon, Mediolan, Monachium i Wiedeń, chcąc płacić za przejazd droga elektroniczną musi korzystać z przynajmniej siedmiu takich systemów. Komisja Europejska uznała, że jest to sprzeczne z wizją bezproblemowej mobilności w ramach jednolitego europejskiego obszaru transportowego.
W Polsce działa elektroniczny system poboru opłat za przejazd drogami – viaToll, który obsługuje prawie 1900 kilomtrów dróg zarządzanych przez GDDKiA. Ruszył w lipcu ubiegłego roku. To nowoczesne elektroniczne rozwiązanie zastąpiło archaiczny, deficytowy system winietowy, w którym ściągalność opłat wynosiła zaledwie około 15 procent.
Przez 13 miesięcy funkcjonowania system viaTOLL wygenerował na rzecz Skarbu Państwa ponad 1 mld zł z tytułu opłat za przejazd płatnymi odcinkami dróg. Wszystkie dochody z systemu viaTOLL trafiają bezpośrednio do Krajowego Funduszu Drogowego, z którego finansowane jest budowa i modernizacja dróg w Polsce.