Energia, odbiorca, rynek

Korzystanie z prawa, jakim jest dostęp do dóbr konsumenckich objętych regulacjami tj.: energii elektrycznej, gazu i ciepła, wymaga uporządkowanych relacji pomiędzy podmiotami wytwarzającymi, dostarczającymi i sprzedającymi energię a odbiorcami. Przedstawiciel Prezesa URE przekazywał uczestnikom X Konferencji Naukowo-Technicznej „Odbiorcy na rynku energii” wiedzę na temat praw i obowiązków odbiorców energii.

Marek Miśkiewicz, dyrektor Południowego Oddziału Terenowego URE w Katowicach, zaprezentował pojęcia - przedsiębiorstwa energetycznego i odbiorcy - ważne dla zrozumienia relacji między uczestnikami rynku energii. Ustawa - Prawo energetyczne zawiera definicję prawną „odbiorcy”, zgodnie z którą odbiorcą jest każdy, kto otrzymuje lub pobiera paliwa lub energię na podstawie umowy z przedsiębiorstwem energetycznym. A zatem, żeby odbiorca, niezależnie od tego czy jest osobą fizyczną czy też osobą prawną, mógł skutecznie korzystać z praw zagwarantowanych przez polskie ustawodawstwo, musi mieć zawartą umowę z przedsiębiorstwem energetycznym. Z punktu widzenia prawa energetycznego odbiorcami zatem nie są podmioty, które rozliczają się za zużyte media na zasadzie refaktury, w szczególności lokatorzy lub użytkownicy lokali w budynkach wielolokalowych. W takich przypadkach, w myśl ustawy, odbiorcą jest właściciel lub zarządca budynku, z którym przedsiębiorstwo energetyczne zawarło umowę i który rozlicza koszty zakupu energii w opłatach pobieranych od lokatorów lub użytkowników. Regulacje w tej materii zawarte są w art. 45a ustawy - Prawo energetyczne.

Uczestnicy konferencji „Odbiorcy na rynku energii” poznali kompetencje Prezesa URE w zakresie kontrolowania standardów jakościowych obsługi odbiorców i kontroli dotrzymania parametrów jakościowych dostarczanej energii. Kontrola winna mieć na celu ochronę odbiorców przed skutkami dostarczania przez przedsiębiorstwa energii elektrycznej o nieodpowiednich parametrach, bądź skutkami stosowania praktyk odbiegających od określonych w przepisach standardów obsługi odbiorców. Ale to odbiorca - uczestnik rynku - może domagać się reakcji władz publicznych na naruszenia przepisów ustawy. Przedstawiciel regulatora podkreślił, że kontrola dotrzymywania przez przedsiębiorstwo energetyczne parametrów jakościowych dostarczanej energii elektrycznej odbywa się na wniosek odbiorcy - w rozumieniu przepisów Prawa energetycznego, a więc ewentualna interwencja Prezesa URE następuje dopiero po otrzymaniu sygnału od odbiorcy energii. Działania regulacyjne Prezesa URE w zakresie kontroli standardów przejawiają się również - pośrednio - w procesie zatwierdzania taryf dla energii elektrycznej. Przedsiębiorstwo, przedkładając taryfę do zatwierdzenia gwarantuje realizację dostaw energii przy uwzględnieniu parametrów jakościowych energii elektrycznej określonych w rozporządzeniu wykonawczym do ustawy - Prawo energetyczne.

Jednocześnie, w taryfach dla energii elektrycznej zawarte są zapisy informujące odbiorców o przysługujących im bonifikatach w przypadku niedotrzymania stosownych standardów lub o sposobie ich obliczania. Prezes URE, egzekwując powyższe zalecenia w postępowaniu taryfowym, zapewnia więc odbiorcom narzędzia niezbędne do dochodzenia ich praw, w przypadku niedotrzymania przez przedsiębiorstwo parametrów jakościowych energii lub obsługi handlowej.

Rozważ, porównaj, zmień

Odbiorcy poznali także mechanizmy zmiany sprzedawcy energii i ustalania cen za energię elektryczną. Regulator nie zatwierdza cenników dla energii elektrycznej oferowanych podmiotom, które chcą skorzystać z wyboru sprzedawcy. Prezes URE zatwierdza taryfy, nie cenniki. To istotna różnica, z uwagi na fakt, że od czasu pełnego otwarcia rynku, a więc od dnia 1 lipca 2007 r., liczba odbiorców zmieniających sprzedawcę, w gospodarstwach domowych stale rośnie. Zatem coraz większa grupa odbiorców zainteresowana jest mechanizmami kształtowania cen energii. Koszty zakupu i dostarczenia energii elektrycznej do domu można policzyć korzystając z Kalkulatora taryfowego CENKI, który jest udostępniony na stronie internetowej URE. Kalkulator jest aplikacją internetową, która umożliwia porównywanie ofert cenowych dla odbiorców energii w gospodarstwach domowych. Aplikacja pokazuje różnicę w koszcie zakupu energii elektrycznej w ujęciu rocznym. Ponadto odbiorca ma możliwość zapoznania się z dodatkowymi informacjami dotyczącymi dostępnych ofert sprzedawców, takimi jak np. gwarancja stałej ceny lub ostrzeżenie o dodatkowej opłacie handlowej.

Rekomendacje z Brukseli

Europejska Rada Regulatorów Energetyki (CEER) dostrzegła potrzebę wzmocnienia pozycji odbiorców na rynku energii i styczniu 2012 r. przyjęła Wytyczne Dobrych Praktyk w zakresie modelu rynku detalicznego, ze szczególnym uwzględnieniem zmiany sprzedawcy i informacji zawartych w formularzach rachunków. Celem działań CEER jest wprowadzenie nowych rozwiązań dotyczących m.in. funkcjonowania detalicznego rynku energii, roli sprzedawców jako głównych punktów kontaktowych dla odbiorców, zapewnienia odpowiedniej jakości i przejrzystości ofert oraz dalszego uproszczenia procedury zmiany sprzedawcy, w tym skrócenia czasu na zmianę sprzedawcy do 24 godzin. CEER rekomenduje możliwość zawarcia przez konsumenta umowy kompleksowej i apeluje o stworzenie możliwości wyboru różnych metod płatności za rachunki energii. Prezes URE rekomenduje zainteresowanym uczestnikom rynku zapoznanie się z wytycznymi CEER oraz wykorzystywanie wytycznych jako standardów dobrych praktyk w bieżącej działalności przedsiębiorstwa.

Przedstawiciel Prezesa URE wyjaśnił, że zmiany jakie dotkną branżę energetyczną związane są nie tylko ze wzrostem świadomości odbiorców, a co za tym idzie z ich aktywnością na rynku energetycznym. Zmiany wymuszą nowe technologie w tym cyfryzacja energetyki - rozwój inteligentnych sieci (smart grids) i inteligentnego opomiarowania (smart metering). Kolejny cykl technologiczny rozpoczęły programy poprawy zarządzania dystrybucją energii i zwiększenia efektywności energetycznej realizowane w jednostkach samorządowych Europy Zachodniej (Miasto Amsterdam) i Stanów Zjednoczonych - gminne ogrody słoneczne (Community Solar Gardens - CSG) w stanie Colorado.