Wchodzi w życie nowelizacja ustawy Prawo energetyczne

W stronę konkurencyjnego rynku gazu

Spośród wielu istotnych rozwiązań zawartych w nowelizacji ustawy, fundamentalne znaczenie mają regulacje umożliwiające rozwój konkurencyjnego rynku gazu w Polsce, w tym przede wszystkim - wprowadzenie obliga giełdowego. W świetle nowych przepisów nałożenie obowiązku obrotu paliwami gazowymi za pośrednictwem giełd towarowych rozumiane jako narzędzie gwarantujące transparentne zasady handlu gazem ziemnym, pozwoli na zmianę struktury rynku gazu ze zmonopolizowanej w kierunku rynku konkurencyjnego.

Mały trójpak wprowadza do ustawy - Prawo energetyczne nowy art. 49b, który nakłada na przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się obrotem paliwami gazowymi obowiązek sprzedaży na giełdach towarowych lub na rynku organizowanym przez podmiot prowadzący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rynek regulowany nie mniej niż 55% gazu ziemnego wprowadzonego do sieci przesyłowej. Z obowiązku sprzedaży gazu ziemnego poprzez giełdę towarową wyłączony zostaje gaz ziemny stanowiący zapasy obowiązkowe lub przesyłany tranzytem przez Polskę lub wydobywany na terytorium Polski i sprzedawany za granicę, a także wykorzystywany do realizacji zadań operatorów systemu gazowego. Poza tym, z ww. obowiązku zwolnione są także podmioty, które sprowadzają gaz ziemny do Polski w niewielkiej skali, tj. posiadają prawo do przepustowości w wielkości mniejszej niż 10% sumy przepustowości wszystkich punktów wejścia do systemu wymienionych w art. 49b.

Biorąc pod uwagę skoncentrowaną strukturę rynku gazu wprowadzanie obowiązku sprzedaży na giełdach towarowych będzie dokonywane stopniowo. Wolumen gazu objętego obowiązkiem ulegnie w kolejnych latach zwiększeniu w sposób następujący: od wejścia w życie ustawy - 30 % , od 1 stycznia 2014 r. - 40 % , od 1 stycznia 2015 r. - 55 % .

Zgodnie z opracowaną przez Prezesa URE Mapą Drogową uwalniania cen gazu ziemnego w wyniku wprowadzenia obowiązku publicznej sprzedaży gazu na poziomie 30%, zostaną uwolnione ceny gazu dla dużych odbiorców. Poziom zapotrzebowania tych odbiorców stanowi ok. 30% zużycia gazu w kraju. Harmonogram uwolnienia oraz warunki po temu niezbędne szczegółowo opisuje Komunikat Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (nr 21 /2013) w sprawie harmonogramu zwolnienia przedsiębiorstw energetycznych posiadających koncesje na obrót paliwami gazowymi lub obrót gazem ziemnym z zagranicą z obowiązku przedkładania do zatwierdzenia taryf dla paliw gazowych w zakresie sprzedaży gazu ziemnego wysokometanowego do odbiorców innych niż odbiorcy w gospodarstwie domowym.

Należy podkreślić, że wprowadzenie obowiązku publicznej sprzedaży gazu umożliwi utworzenie hurtowego rynku gazu ziemnego, charakteryzującego się wysoką transparentnością transakcji zawieranych na giełdzie towarowej. Dzięki temu podmioty sprowadzające gaz ziemny z zagranicy bądź wydobywające to paliwo ze złóż krajowych, będą oferowały go wszystkim zainteresowanym uczestnikom rynku na niedyskryminacyjnych zasadach. Ponadto, nowe przepisy wprowadzają także zmiany w ustawie z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych. Zasadniczą zmianą jest zmniejszenie potencjalnych kosztów pośrednictwa w zawieraniu transakcji giełdowych. Wszystkie przedsiębiorstwa energetyczne, w szczególności prowadzące działalność w zakresie obrotu paliwami gazowymi, otrzymają możliwość uzyskania statusu członka giełdy towarowej i zawierania transakcji na giełdzie na własny rachunek, a nie za pośrednictwem domów maklerskich.

Wzmocnienie praw konsumentów

Co ważne, udostępnienie gazu na giełdach towarowych dodatkowo wzmacnia pozycję odbiorcy na rynku, dając mu możliwość skorzystania z prawa do zmiany sprzedawcy, zagwarantowanego w art. 4j ustawy z dnia 26 lipca 2013 r. W świetle nowego prawa odbiorca końcowy może bowiem wypowiedzieć umowę, na podstawie której przedsiębiorstwo energetyczne dostarcza mu paliwa gazowe, bez ponoszenia kosztów i odszkodowań innych, niż wynikające z treści umowy, składając do przedsiębiorstwa pisemne oświadczenie.

Ponadto, dla wzmocnienia praw konsumentów na rynkach energii, treść znowelizowanej ustawy szczegółowo określa elementy umowy sprzedaży i umowy kompleksowej, której jedną ze stron jest odbiorca paliw gazowych lub energii elektrycznej w gospodarstwie domowym. Ww. umowy powinny zawierać m.in. informacje nie tylko o prawach tego odbiorcy, z uwzględnieniem sposobu wnoszenia skarg i rozstrzygania sporów, ale także dotyczące możliwości uzyskania pomocy w przypadku awarii urządzeń, instalacji lub sieci gazowej lub elektroenergetycznej.