Zmiany w handlu emisjami w Polsce. Co się zmieni?

Od 2013 r. zasady rządzące europejskim systemem handlu emisjami gazów cieplarnianych zmienią się znacząco. Wiele nowości należy wprowadzić jeszcze przed końcem tego roku. Przyjęty przez Radę Ministrów projekt zmian dostosowuje polskie regulacje do nowych zasad gry. Co się zmieni?

Przede wszystkim znaczna część uprawnień do emisji gazów cieplarnianych będzie kupowana na aukcjach. Polska, podobnie jak inne państwa członkowskie, jest obowiązana przeprowadzić pierwsze aukcje już przed końcem 2012 r. - mamy do sprzedania blisko 15 mln uprawnień, które po dzisiejszych cenach wygenerowałyby przychód do budżetu na poziomie ok. 450 mln złotych. Polska przygotowuje krajową platformę aukcyjną, która będzie funkcjonować w UE równolegle z europejską londyńską i berlińską.

Dzięki przyjęciu nowej ustawy zostaną określone zasady wydawania pieniędzy ze sprzedaży uprawnień na aukcji. Każdy kraj członkowski decyduje jak zagospodarować dochody uzyskane na aukcjach. Przynajmniej 50 proc. tych dochodów lub ich równowartość powinna być wydana na cele związane z polityką klimatyczną (zgodnie z art. 10 ust. 3 dyrektywy 2003/87/WE) i taki limit został ustalony na ostatnim posiedzeniu rządu. Reszta wpływów trafić ma do budżetu centralnego.

Dodatkowo Polska określi przydział uprawnień do emisji dla przedsiębiorstw z sektora przemysłowego niewytwarzających energii elektrycznej (zgodnie z zasadami określonymi w art. 10a dyrektywy, tzn. przydział w oparciu o wskaźniki emisji gazów cieplarnianych odnoszące się do konkretnych rodzajów paliw, tzw. benchmarki) i dla wytwórców energii elektrycznej (na mocy art. 10c dyrektywy, tzw. derogacje).

Polskie elektrownie i elektrociepłownie na mocy wniosku derogacyjnego otrzymają do 70 proc. bezpłatnych uprawnień w 2013 r. Następnie co rok liczba bezpłatnych uprawnień do emisji będzie się odpowiednio zmniejszać, aż do osiągnięcia pełnej odpłatności za pozwolenia w 2020 r. Należy jednak zaznaczyć, że instalacje wytwarzające energię elektryczną, aby otrzymać bezpłatne uprawnienia, muszą wykazać, iż równowartość otrzymanych uprawnień przeznaczają na inwestycje modernizujące.

Nowa ustawa to także krok w kierunku ograniczenia zjawiska przenoszenia produkcji przemysłowej oraz związanej z tym emisji poza obszar Unii Europejskiej (tzw. ucieczki emisji CO₂). Niektóre branże (np. produkcja cementu, wapna, czy miedzi) na zasadzie wyjątku zostaną zwolnione z obowiązku kupowania wszystkich uprawnień do emisji na aukcji - otrzymają je w znacznej mierze za darmo.

Dzięki zmianom w ustawie będzie także określony schemat monitorowania emisji gazów cieplarnianych w UE i wykonania Protokołu z Kioto, wykaz sektorów i podsektorów uważanych za narażonych na znaczące ryzyko tzw. ucieczki emisji. Określone zostaną też zasady wykorzystania różnych typów jednostek emisji (EUA, EUAA, CER, ERU) oraz możliwości wykorzystania projektów w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych na terenie Polski. W ustawie wprowadzone zostaną przepisy dotyczące wykorzystania i przenoszenia na kolejny okres rozliczeniowy jednostek redukcji emisji i jednostek poświadczonej redukcji emisji, które mogą być wykorzystane w systemie.

Ostatniej nowelizacji ustawy z 2004 r. o wspólnotowym systemie handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji dokonano w 2011 r. m.in. wprowadzając do systemu handlu uprawnieniami do emisji lotnictwo.