Ważny wyrok TSUE: zamawiający muszą precyzyjniej formułować postanowienia umowne dotyczące gwarancji

Powyższe orzeczenie zostało wydane na skutek pytania prejudycjalnego skierowanego przez Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie dotyczącej sporu pomiędzy zamawiającym a konsorcjum, w skład którego wchodzili wykonawcy posiadający siedziby w różnych państwach członkowskich UE. Zamawiający załączył do umowy kartę gwarancyjną, zgodnie z której postanowieniami w sprawach w niej nieuregulowanych zastosowanie będą znajdowały właściwe przepisy prawa polskiego, a w szczególności przepisy Kodeksu cywilnego. W okresie gwarancji doszło do awarii rekuperatora, który został wymieniony przez wykonawcę zgodnie z warunkami udzielonej gwarancji. Następnie, już po upływie okresu gwarancji wskazanego w umowie, zamawiający zgłosił kolejną awarię rekuperatora, zaś wykonawca odmówił dokonania naprawy powołując się właśnie na zakończenie okresu gwarancyjnego. W efekcie zamawiający wystąpił do wykonawcy z roszczeniami o zapłatę kar umownych oraz odszkodowawczymi, podnosząc m.in. że na skutek pierwszej wymiany rekuperatora, stosownie do treści art. 581 Kodeksu cywilnego, doszło do ponownego rozpoczęcia biegu okresu gwarancji dla tego urządzenia i wykonawca pozostaje nadal zobowiązany do jego naprawy lub wymiany. 

Zgodnie z obowiązującymi przepisami Kodeksu cywilnego do wad obiektu wykonanego na podstawie umowy o roboty budowlane znajdują zastosowanie odpowiednie przepisy o umowie o dzieło, które z kolei odsyłają do przepisów o rękojmi przy sprzedaży. Ustawodawca nie przewidział natomiast, również w odniesieniu do umów zawieranych na podstawie przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych, odpowiedniego stosowania w tym zakresie przepisów dotyczących gwarancji przy sprzedaży (art. 577 i nast. k.c.). Powyższe nie stoi na przeszkodzie temu, by zamawiający nałożył na wykonawcę robót budowlanych obowiązek udzielenia gwarancji jakości w treści samej umowy. W takim wypadku postanowienia umowne powinny wyczerpująco określać zakres i termin obowiązywania gwarancji, a także związane z nią obowiązki i uprawnienia każdej ze stron.  W praktyce zamawiający – podobnie jak miało to miejsce w sprawie leżącej u podstaw orzeczenia TSUE –  regulując powyższe kwestie, często posługują się odesłaniem do przepisów powszechnie obowiązujących lub precyzyjniej – do przepisów Kodeksu cywilnego. Co istotne, na dopuszczalność takiego rozwiązania wskazywało i nadal wskazuje orzecznictwo zarówno sądów powszechnych , jak i Sądu Najwyższego, który już w wyroku z dnia 22 kwietnia 1986 r., sygn. akt: I CR 16/86 wskazał, że do gwarancji udzielonej zamawiającemu dzieło przez przyjmującego zamówienie mają w braku odmiennej umowy zastosowanie w drodze analogii przepisy normujące gwarancję przy sprzedaży.
 
Tymczasem Trybunał w uzasadnieniu swojego orzeczenia wskazał, że możliwość stosowania określonych przepisów prawa w drodze analogii, wynikająca z orzecznictwa sądów, nie daje wykonawcom wystarczającej pewności co do możliwości ich zastosowania w odniesieniu do konkretnej umowy w sprawie zamówienia publicznego, a w szczególności nie pozwala na określenie obowiązków, jakie mogą ciążyć na nich w toku realizacji zamówienia. Stąd też TSUE uznał, że zastosowanie przez zamawiającego art. 581 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, jeżeli gwarant (tu: wykonawca) dostarczy uprawnionemu z gwarancji (tu: zamawiający) zamiast rzeczy wadliwej rzecz wolną od wad albo dokona istotnych napraw rzeczy objętej gwarancją, termin gwarancji biegnie na nowo do chwili dostarczenia rzeczy wolnej od wad lub zwrócenia rzeczy naprawionej, należy traktować jako naruszające zasadę równego traktowania i obowiązek przejrzystości. Zaznaczyć przy tym należy, że Trybunał nie wykluczył możliwości stosowania w dokumentach zamówień odesłań do obowiązujących regulacji prawnych, o ile jest to niezbędne oraz następuje w sposób niebudzący wątpliwości co do zakresu stosowanych przepisów.
 
Wyrok TSUE niewątpliwie będzie skutkował koniecznością zrewidowania przez zamawiających stosowanych przez nich klauzul umownych dotyczących odpowiedzialności wykonawców z tytułu gwarancji jakości, co może nastąpić na kilka sposobów. Zamawiający mogą w sposób całościowy uregulować w umowie kwestie związane z obowiązkami i uprawnieniami stron z tytułu gwarancji, także poprzez powtórzenie czy parafrazowanie regulacji kodeksowych. Za dopuszczalne uznać należy również zastosowanie odesłania do konkretnych przepisów (artykułów) Kodeksu cywilnego czy innych obowiązujących ustaw. Pozostawienie odesłań o charakterze ogólnym może wiązać się natomiast z utratą przez zamawiającego skutecznej możliwości dochodzenia swoich praw w związku ze stwierdzonymi wadami.  

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 05 czerwca 2025 r., sygn. akt: C-82/24, odesłanie prejudycjalne – Zamówienia publiczne – Dyrektywy 2004/17/WE/ i 2004/18/WE – Zasada równego traktowania – Obowiązek przejrzystości – Zamówienie publiczne na roboty budowlane – Zastosowanie w drodze analogii do zamówienia publicznego na roboty budowlane, zgodnie z wykładnią sądową, przepisów dotyczących gwarancji w dziedzinie umów sprzedaży