Mamy zbyt liberalny rynek zamówień publicznych?

Wyrzucanie nierzetelnych wykonawców z budów jest ostatecznością – przedłuża realizację inwestycji i związane z nim utrudnienia – takie stwierdzenie padło podczas debaty wprowadzającej do Kongresu Infrastruktury Polskiej ze strony głównych zamawiających. Według Marity Szustak, prezes Izby Gospodarczej Transporty Lądowego, takie wypowiedzi zachęcają mniej rzetelne firmy do nieuczciwych działań. Problem jest tym bardziej istotny, że nasz rynek nie jest właściwie zabezpieczony przed napływem firm z odległy – Mamy bardzo liberalny rynek, borykamy się z firmami spoza Unii – powiedziała Marita Szustak.

Jej zdaniem to zamawiający powinni staranniej weryfikować składane oferty. – Jesteśmy jako firmy sprawdzani na każdym etapie postępowania przetargowego, na podstawie zgłoszeń do dziennika budowy sprawdza się czy nasz kierownik ma odpowiednie doświadczenie – wskazywała. Jej zdaniem w podobny sposób można sprawdzać firmy z innych krajów. – Nie trzeba jechać do Kuala Lumpur, żeby sprawdzić wykonawcę, wystarczy napisać – mówiła szefowa IGTL.

Z tym, że zamawiający „zachęcają” do niechcianych praktyk poprzez niekończenie współpracy z niektórymi podmiotami, nie zgodził się szef GDDKiA, Tomasz Żuchowski. Przypomniał, że w poprzednich latach GDDKiA rozwiązała umowy z kilkunastoma firmami. – Jak będzie trzeba, będziemy się rozstawali – powiedział.ch krajów, bez doświadczenia na naszym rynku.

Żuchowski przyznał, że zamawiający widzą potrzebę ochrony rynku przed firmami, które nie znają polskiego rynku i nie mają tu potencjału, jednak weryfikacja wykonawcy w praktyce jest trudna, opiera się przede wszystkim na oświadczeniach. Wykonawca na pytanie o to czy posiada potencjał odpowiada, że owszem ma go w Turcji, Chinach czy w Kazachstanie – podawał przykład szef GDDKiA. – My możemy zadawać pytania i zadajemy, mamy wywiadownię gospodarczą, ale jeśli firma oświadcza, że ma [potencjał] i wie jak to zrobić, to nie mamy możliwości kwestionowania tego – mówił Tomasz Żuchowski.

Zauważył także, że firmy z rynku azjatyckiego zwykle dysponują gwarancjami swoich rządów. – Mają te gwarancje na dużo lepszych warunkach niż firmy z naszego rynku – dodał.

– Czy nie powinniśmy sobie wstawić bezpieczników, żeby wprowadzając nowe podmioty one nie dezorganizowały życia na naszym rynku? – pytał Tomasz Żuchowski. Jak wskazywał, w innym przypadku, firmy wejdą na polski rynek oferując bardzo niską cenę, zatrudnią polskich podwykonawców, a jak kontrakt nie dopnie się finansowo, wyjadą zostawiając po sobie „bałagan”, a potem będą pozyskiwać kontrakty pod inną nazwą opierając się wyłącznie na polskich podwykonawcach.

– To jest wyzwanie, z którym musimy się zmierzyć legislacyjnie i instytucjonalnie, żeby mając potężne środki do wydatkowania nie przepalić ich w ten sposób – powiedział.

Zdaniem Tomasz Żuchowskiego, niezbędna jest certyfikacja. – Musimy mieć zasady które dopuszczają podmioty zewnętrzne, żeby była konkurencja, na pewno certyfikacja szyta na miarę wzorem krajów, które już ją mają jest u nas niezbędna – powiedział.

Zdaniem Marity Szustak certyfikacja nie rozwiąże problemu. – Obawiam się, że certyfikacja źle przeprowadzona zaburzyłaby warunki równej konkurencji. Faworyzowałaby duże firmy, wykluczyłaby małe – mówiła. – Nie mówmy, że certyfikacja jest lekiem na całe zło – powiedziała, wskazując choćby na trudność w ustaleniu obiektywnych kryteriów dla certyfikowania firm.

– Europa certyfikowała firmy wtedy kiedy miały boom inwestycyjny, tam te firmy zdążyły się rozwinąć i przyszły do nas. Mu mamy rynek już zliberalizowany, jest dużo firm, co będziemy oceniać? – pytała.