Krupa: Odblokowanie środków unijnych to konieczność

Zamawiający co do zasady, patrzą dziś w przyszłość z większym optymizmem, niż wykonawcy. O czym może to świadczyć?

O obrazie branży decydują dwa czynniki. Pierwszym są kontrakty już realizowane, które – z czego zdają sobie sprawę wszyscy – będą zagrożone z powodu niekontrolowanych wzrostów kosztów. Problem ten trzeba rozwiązać albo poprzez porozumienie systemowe, albo negocjacje indywidualne. Widzę, że zwycięża ten drugi wariant – moim zdaniem słusznie. W niektórych sytuacjach takie podejście już przynosi dobre efekty. Mam nadzieję, że sytuacji, w których wykonawca schodzi z placu budowy, by nie powiększać swoich strat w bilansie końcowym, będzie jak najmniej – bo będzie do nich dochodziło z pewnością.

Druga kwestia – to kontraktacje. One właśnie będą decydowały o przyszłości branży i wielkości zleceń. Chciałbym wierzyć, że większy optymizm zamawiających wynika z tego, iż wiedzą oni, że będą mieli pieniądze. To z kolei jest uzależnione przede wszystkim od przyjęcia Krajowego Planu Odbudowy, od nowej unijnej perspektywy budżetowej i od własnych zasobów państwa. Do funkcjonowania rynku niezbędne są i programy, i standardy, ale przede wszystkim – konkretne zlecenia.

Dlaczego jest Pan zwolennikiem rozwiązywania problemu poprzez indywidualne negocjacje?

Rozwiązanie systemowe musiałoby być obecnie bardzo mocno ramowe. Sytuacja jest tak dalece niestandardowa i nieprzewidywalna, że można porównać ją do kolektora burzowego. Jego przekrój ustala się na podstawie średniej opadów z kilkudziesięciu lat. Taki kolektor nie będzie jednak przystosowany do odebrania wody z opadów ekstremalnych, które zdarzają się raz na trzysta lat – i absurdem byłoby projektowanie go w taki właśnie sposób.

Które z wyzwań stojących przed polską branżą budowlaną jest w Pana ocenie najpoważniejsze?

Największym problemem jest brak zatwierdzenia Krajowego Planu Odbudowy i nowa perspektywa finansowa. Inne czynniki nadzwyczajne – takie jak wzrost cen energii czy wojna w Ukrainie, której wybuch przerwał kolejne łańcuchy dostaw – nie są tak dotkliwe, jak niepewność związana z funduszami, które mają w bardzo dużej mierze sfinansować rozwój branży. Niski jest też poziom inwestycji: wynosi dziś ok. 16%, a powinien wynosić co najmniej 22%.

Co w sprawie odblokowania środków z Funduszu Odbudowy powinien zrobić polski rząd?

Nie zamierzam doradzać rządowi. Wiem jednak, że te pieniądze są branży niezbędne. Rządzący powinni doprowadzić do tego, by środki unijne z FO zaczęły spływać do Polski.

A w jaki sposób powinny dostosowywać się do obecnych warunków same firmy?

Tak naprawdę mogą one zrobić niewiele. Racjonalizacja, liczenie kosztów, umaszynowienie – wyzwań jest wiele. To od zamawiających zależy jednak najwięcej. Muszą oni mieć do dyspozycji pieniądze i porozumieć się z wykonawcami.

Aukcje elektroniczne to metoda budząca wiele kontrowersji. Jakie jest Pana zdanie na temat tego sposobu rozstrzygania przetargów?

Ich zalety zdecydowanie górują nad wadami. Uważam, że są one przyszłością rynku w segmencie kontraktów małych i standardowych. Kluczowe jest jednak odpowiednie, bardzo precyzyjne wystandaryzowanie projektów i przestrzeganie zasad. Jeśli zostanie to dobrze wykonane – wpływ na rynek będzie pozytywny. Opinie, według których aukcje prowadzą do wojny cenowej i realizowania inwestycji poniżej kosztów, nie mają moim daniem podstaw – forma zawierania kontraktów nie ma tu znaczenia. Kryteria muszą być precyzyjne i nienaruszalne, uczestnicy postępowania powinni wypełniać je uczciwie (a ci, którzy tego nie robią – zostać wykluczeni z przetargu), a procedura – być jasno określona. Bez tego ryzyko nieracjonalnej wojny cenowej istnieje także w tradycyjnym przetargu.

Jak, Pana zdaniem, rozwinie się sytuacja rynku w kolejnych 5 latach?

Nie potrafię tego przewidzieć – zbyt wiele jest niewiadomych o charakterze nie tylko ekonomicznym, ale również politycznym i geopolitycznym. Należałoby dokonać bardzo wielu założeń wstępnych, przewidując np. różne warianty wyniku wojny w Ukrainie i zakończenia sporu o fundusze unijne i praworządność.