Co z waloryzacją kontraktów w toku? GDDKiA: Decyzja niebawem

– Zależy nam na dialogu i współpracy – deklaruje Tomasz Żuchowski pełniący obowiązki Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad, zarazem przedstawiciel największego inwestora publicznego, odnosząc się do sytuacji rynkowej, z jaka mamy do czynienia po wybuchu wojny w Ukrainie. – Skupiamy się na tym, by żadna z budów nie została zatrzymana – powiedział szef GDDKiA podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach. Na dziś największym zagrożeniem dla ciągłości prac budowalnych jest drastyczny wzrost kosztów.

Z rosnącymi cenami branża mierzyła się już wcześniej. I znalazła rozwiązanie. Od początku 2019 roku w kontraktach infrastrukturalnych obowiązuje waloryzacja. Zgodnie z wypracowanymi zasadami, indeksacja może wynieść maksymalnie 5 proc. wynagrodzenia, przy czym ryzyko wzrostu (ale również spadku cen) dzielone jest pół na pół między inwestora i wykonawcę.

– Trzy lata temu 5 procent waloryzacji uważaliśmy za sukces i to faktycznie pokrywało wzrost cen – mówi Artur Popko, prezes Budimeksu. Dziś jednak sytuacja zmieniła się w sposób nieprzewidywalny, dlatego przedstawiciel generalnego wykonawcy uważa za konieczne zmierzenie się z tematem zwiększenia waloryzacji w kontraktach, które były wycenione rok, dwa czy trzy lata temu, a są realizowane obecnie. – Trzeba znaleźć rozwiązanie systemowe – mówi prezes Budimeksu.

Wtóruje mu Wojciech Trojanowski, członek Zarządu firmy Strabag. – W przetargach drogowych z 2020 roku, które są obecnie w końcowej fazie projektowania maksymalne wskaźniki waloryzacji wykorzystaliśmy zanim wbiliśmy pierwszą łopatę. Teraz mamy przed sobą przynajmniej dwa sezony budowlane bez waloryzacji. Potrzebujemy szybkiej reakcji strony publicznej, bo nikt nie mógł przewidzieć takiego wzrostu kosztów i takiego ograniczenia zasobów, jaki następuj w tej chwili – mówi.

– Mamy świadomość sytuacji cenowej – zapewnia z kolei przedstawiciel drogowego inwestora. Dodaje, że trwa dyskusja czy 5-procentowy limit w trwających kontraktach jest wystarczający i „co możemy z tym zrobić”. – Te decyzje podejmiemy niebawem – deklaruje Tomasz Żuchowski.

Nieoficjalnie mówi się, że jest szansa, na podniesienie limitu waloryzacji w trwających kontraktach do poziomu ustalonego dla nowych umów, czyli 10 proc. Czy to wystarczy? Taką nadzieję, wiązaną ze stabilizowaniem się cen wyraża Artur Popko z Budimeksu. Prezes największej grupy budowlanej apeluje jednak o dopuszczenie możliwości podwyższenia tego pułapu, gdyby okazał niewystarczający.

– Wykonawcy nie chcą na waloryzacji zarabiać. Naszym wspólnym celem jest pokrycie realnych kosztów, nie spekulowanie – mówił podczas EKG w Katowicach prezes Budimeksu. Jak wyliczył, już teraz na niektórych kontraltach notowane są wzrosty kosztów na poziomie 18-20 proc.

Artur Popko przypomniał przy tym, że waloryzacja działa w dwie strony. To znaczy, że gdy ceny spadną – a trzeba wziąć pod uwagę, że jesteśmy na górce kosztowej – indeksacja zadziała na korzyść inwestora.

Z kolei zdanie Krzysztofa Andrulewicza, dyrektor wykonawczy firmy Aldesa, nawet 10-proc. limit jest niewystarczający. Jak zwracał uwagę podczas debaty na Europejskim Kongresie Gospodarczym, większość kontraktów drogowych realizowanych jest w trybie projektuj i buduj, co oznacza, że od złożenia oferty do zakończenia budowy mija 4 - 5 lat.

– Na dziś inflacja wynosi 11 procent rok do roku. Jak 10 procent ma wystarczyć na pokrycie wzrostu kosztów w perspektywie 4 lat? – pytał retorycznie. – Niw wiemy jak będzie wyglądała inflacja w tej perspektywie (chodzi o czas realizacji kontraktów – dop. red.), ale zdajemy sobie sprawę, że wygaszanie tak wysokiej inflacji jest procesem długotrwałym, więc ryzyko wzrostu cen wynagrodzeń i materiałów jest bardzo duże – mówił przedstawiciel Aldesy. – Jestem przekonany, że 10-procentowy limit nie jest wystarczający.

Jak dodał, trzeba zważyć także na fakt, że ryzyko wzrostu kosztów dzielone jest pół na pół między inwestora i wykonawcę oraz że budowlanka jest branżą niskomarżową – maksymalne marże sięgają 5-7 proc.

– Limit 10 procent oznacza, że waloryzacja – przy podziale pół na pół – zabezpiecza wzrost cen do 20 procent, czyli wykonawcy mają pokryć 10 proc wzrostu. Jak to zrobić przy maksymalnie 7-procentowej marży? – mówił Krzysztof Andrulewicz. – Kto może sobie pozwolić na założenie buforu 10 proc. wzrostu biorąc pod uwagę, że konkurujemy głównie ceną?

Jak na razie jednak w kontraktach zawartych przed rokiem 2022 limit waloryzacji wynosi 5 proc.

Z wyliczeń Aldesy wynika, że faktyczny uśredniony wzrost kosztów w 2021 roku wynosi ok. 17-18 proc. – Tylko w lutym i marcu rzeczywisty wzrost kosztów wyniósł 14 procent, plus to co było w 2021 r. to daje powyżej 30 procent. Jak mają być realizowane te projekty z limitem 5 proc? To jest niemożliwe – mówił przedstawiciel Aldesy. – Sytuacja jest bardzo poważna.

Wykonawcy doceniają dialog z inwestorem. Podkreślają jednak, że obecnie jest pilna potrzeba rozwiązań systemowych.