Formuła prawna GDDKiA przewagą nad PKP PLK

Podczas XIII Kongresu Infrastruktury Polskiej w ramach jednej z debat odbyła się dyskusja dotyczą przewagi formuły prawnej Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad nad PKP Polskie Linie Kolejowe. Jakie przewagi ma jednostka budżetowa nad spółką skarbu państwa?

Rola GDDKiA zawarta w ustawie

Jak wskazał Piotr Kurkowski, p.o. zastępcy Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad, GDDKiA jest wymieniona literalnie w ustawie o drogach publicznych, tak jak wiele innych zarządców dróg w całym kraju.

– Jesteśmy w gronie kilku tysięcy zarządców, którzy działają na podstawie tej samej ustawy i wszyscy wydajemy decyzje administracyjne. Mamy możliwość finansowania działań z budżetu państwa. Świadczymy usługi publiczne wielokrotnie nieodpłatnie. Gdybyśmy byli spółką prawa handlowego albo agencją, byśmy musieli dokręcić temat brania pieniędzy za usługi, które świadczymy – wyjaśnił Kurkowski.

Jak dodał, aktualna pozycja Generalnej Dyrekcji pozwala na pełnienie funkcji administracyjnych czy pobieranie opłat – tak, jak częściowo odbywa się to w przypadku dróg krajowych objętych koncesjami czy też przez system e-TOLL dla pojazdów ciężarowych, jednak tysiące samochodów jeżdżą bezpłatnie po całej Polsce, w związku z czym p.o. zastępy Generalnego Dyrektora wierzy, że GDDKiA będzie funkcjonowała w tej formule dłużej.

Wskazał również, że aktualnie Generalna Dyrekcja ma zapewnione programy do 2030 roku z perspektywą do 2033 roku i konieczne jest, by nie ograniczać dostępności do funduszy.

– Mamy dużo zaplanowanych zadań inwestycyjnych. Aktualnie posiadamy 5200 kilometrów dróg krajowych, ekspresowych i autostrad, a docelowo sieć ma wynosić nieco ponad 8 tysięcy, więc jest jeszcze trochę zadań przed nami. Wspomagamy się pieniędzmi z budżetu państwa i nie chcemy się ograniczać, by stracić możliwość dopływu funduszy. Wypinanie koni w środku rzeki mogłoby trochę namieszać – podsumował obrazowo przedstawiciel GDDKiA.

Przewaga nad PKP PLK

Dyrektor Centrum Unijnych Projektów Transportowych Joanna Lech przyznała, że zarządca dróg krajowych realizuje strategiczne zadania państwa, a kluczowym elementem funkcjonowania jest fakt, że GDDKiA posiada Krajowy Fundusz Drogowy.

– W związku z tym, wszystkie opłaty związane z funkcjonowaniem dróg – pobierane za przejazdy, kary i tym podobne wpływają do tego funduszu. To powoduje, że środki nie są przekazywane do budżetu państwa i nie znikają na inne cele. To zabezpiecza funkcjonowanie tej jednostki – objaśniła Lech.

W związku z tym porównała sytuację PKP PLK, wskazując, że chociaż zarządca kolejowy funkcjonuje jako spółka, realizuje podobne zadania. Jej zdaniem, nieistotne jest, czy PKP PLK przekształcona byłaby w państwową jednostkę budżetową czy w agencję – jak chociażby PAŻP. Potrzebny jest natomiast instrument, który stałby za PKP PLK i sprawiał, że – podobnie jak GDDKiA – mogłyby pobierać jako zarządca na rynku od przewoźników czy pasażerów opłaty, które nie byłyby przekazywane do budżetu państwa, a pozostawały w ramach wydatków na kolej i stanowiły zabezpieczenie dla przyszłych inwestycji.

– Nie widzę powodu, dlaczego GDDKiA i PKP PLK miałyby mieć inną formułę prawną, skoro z punktu widzenia państwa ich rola jest podobna. Główną różnicą jest źródło dochodów. Według mnie, jednostki, które realizują zadania państwa, powinny być, z punktu widzenia strategicznego, podmiotami, które działają w jednej z form ustawy o finansach publicznych – podsumowała.