Inwestycje samorządowe: Czy wojna i brak waloryzacji doprowadzą do zapaści?

W kontraktach budowlanych realizowanych na rzecz podmiotów samorządowych wykorzystywane jest wprawdzie tak samo jak przy największych budowach w kraju Prawo zamówień publicznych, ale w odróżnieniu od prac prowadzonych na rzecz PKP PLK czy GDDKiA nie ma w tym przypadku wypracowanych jednolitych standardów. Widoczne jest to przede wszystkim w zakresie waloryzacji. Branża budowalna przez wiele lat walczyła o wprowadzenie rozsądnych zmian zakresie zapisów i kilka lat temu udało się je wprowadzić, w tym waloryzację na poziomie 5% przy podziale ryzyk po połowie. Pandemia COVID, w czasie której ceny materiałów wzrosły, pokazała, że ten nie do końca idealny mechanizm, w tamtym czasie pomógł w przejściu trudnego okresu.

W wielu przetargach samorządowych pojawiają się wskaźniki waloryzacyjne, ale nie są one jednolite pod względem wysokości i sposobu działania. – Rozumiem, że teraz mamy dużo bardziej skomplikowaną sytuację zewnętrzną, jednak nie można zamknąć oczu i udawać, że w branży budowlanej nie ma problemu. Ten problem sam nie zniknie. Trudności w inwestycjach samorządowych mogą okazać się jeszcze większe. Tam, w odróżnieniu od PKP PLK czy GDDKiA, nie ma w ogóle klauzul waloryzacyjnych, albo zapisane są tak, że nie da się ich w praktyce uruchomić. Wiem, że strona publiczna zdaje sobie z tego sprawę i prowadzi działania. Oby szły jak najszybciej – mówi Piotr Kledzik, prezes zarządu PORR.

Na problemy ze stosowanymi przez samorządowców przepisami, pogarszającą się koniunkturą i ciągle zmienianym systemem podatkowym nakładają się jeszcze kwestie związane z finansowaniem mniejszych inwestycji infrastrukturalnych. – „Polski Ład” przyniósł ubytek przychodów samorządów. Związany z nim program budowy dróg lokalnych był zaś programem na kredyt, który miały przejąć firmy realizujące zadania. Od początku krytycznie spoglądałem na tego typu rozwiązania. Dziś udźwignięcie finansowania jest jeszcze trudniejsze, biorąc pod uwagę również coraz mniejszą dostępność kredytów dla branży. Apelowaliśmy o zmianę tego modelu na etapowe finansowanie inwestycji w trakcie ich realizacji – mówi Waldemar Wójcik, członek zarządu STRABAG.

Warto zauważyć, że problem ten zgłasza jedna z największych firm na rynku – pozyskanie kredytów przez mniejszych wykonawców, a takich często możemy spotkać na regionalnych budowach, jest jeszcze trudniejsze.

– Branża jasno artykułuje wnioski do ministerstwa w zakresie waloryzacji. Samorządy, pozostawione same sobie, moim zdaniem nie udźwigną zwiększonych kosztów realizacji inwestycji. Wsparcie rządowe jest więc potrzebne również tu, aby i te kontrakty mogły być realizowane. Nie wiemy zresztą, jaki wpływ na budżety samorządów będzie miała kolejna zmiana w podatku PIT, która ma wejść w życie od połowy roku – dodaje Wójcik.

– Rosnąca inflacja i koszty funkcjonowania instytucji samorządowych, zmniejszenie tempa rozwoju gospodarczego i kolejne zmiany związane z dalszą obniżką podatków nie poprawią sytuacji finansowej samorządów. Szalejące ceny przy realizacji inwestycji i trudny do przewidzenia ich poziom nawet w najbliższej przyszłości sprawiają, że przykładowo, nawet zamożna Warszawa nie zdecydowała się póki co na pełną realizację inwestycji tramwajowej do Wilanowa, trzymając właśnie pieniądze na kolejne wzrosty materiałów. Samorządy potrzebują pilnego uruchomienia środków unijnych i łatwego do nich dostępu, a nie z poziomu centralnego, oraz rekompensat z tytułu ubytków dochodów podatkowych – zauważa Adrian Furgalski, prezes zarządu Zespołu Doradców Gospodarczych TOR.