Wykonawcy: Waloryzacja do 5-proc. wartości to obecnie za mało

Ogromy wzrost cen materiałów budowlanych to jedno z największych wyzwań, z którymi mierzy się od kilku kwartałów branża budowlana. Zjawisko to jest, a przynajmniej prze pewien czas było, łagodzone przez wprowadzoną w styczniu 2019 roku waloryzację kontraktów drogowych i kolejowych. Branża jest zgodna, że wypracowane wówczas zasady to przykład bardzo dobrej współpracy z inwestorem. Ustalono wówczas m.in., że urealnianie cen będzie oparte o tzw. koszyk waloryzacyjny składający się z głównych elementów cenotwórczych w budownictwie, jak np. ceny paliwa, cementu, asfaltu, stali, kruszywa czy średnie wynagrodzenia pracowników branży. Pod uwagę brany jest także wskaźnik inflacyjny. Strony zgodziły się podzielić ryzykiem pół na pół, co oznacza, ze waloryzacji podlega połowa wartości kontraktu, ponadto ustalono limit waloryzacji, który wynosi 5 proc. wartości kontraktu.

Ceny wyprzedziły zasady

Teraz okazuje się, że ten 5-procentwy limit zaczyna być problemem. – Potrzebna jest rewizja tych mechanizmów . Bardzo znaczący wzrost cen w roku 2021 powoduje konieczność zdjęcia tego cap-u i umożliwienia waloryzacji kontraktów bez żadnych ograniczeń – mówił podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego Krzysztof Andrulewicz z firmy Aldesa. – Także podział ryzyk 50 na 50 powinien ulec modyfikacji – dodał. – Jesteśmy wykonawcami, a nie inwestorem, trudno byśmy ponosili ryzyko związane ze wzrostem cen, to ryzyko powinno być po stronie inwestora powiedział.

Na dramatyczny, niespotykany w ostatnich kilkunastu latach wzrost cen materiałów budowlanych, a także surowców, które służą do ich produkcji zwraca także uwagę Dariusz Kolasa z firmy Strabag. – Nikt nie przewidywał, że pierwsze półrocze tego roku będzie się charakteryzowało tak niewiarygodnie wysokim wzrostem kosztów materiałów budowanych – stwierdza. Zauważa jednocześnie: - Dzisiaj mamy wzrost kosztów materiałów nie w związku z tym, że mamy jakiś wyjątkowy boom w budownictwie. Produkcja budowlano-montażowa była [w tym roku] niższa niż na początku 2020 i niższa niż w roku 2019. Dopiero teraz pojawiła się dynamika i prognozy że zostanie ona utrzymana - mówił odnotowując, że to splot zdarzeń na arenie międzynarodowej spowodował perturbacje cenowe.

Ceny w niektórych asortymentach wzrosły drastycznie – zgadza się Cezary Łysenko, przedstawiciel Budimeksu. – Jako branża kolejowa i drogowa mamy mechanizm waloryzacji, który ratuje firmy, ale podwyżki są znacznie większe, wykonawcy ponoszą większe koszty niż waloryzacja im rekompensuje – mówił podczas kongresu w Katowicach Cezary Łysenko. Jak powiedział, na wielu kontraktach waloryzacja przekroczyła już limit 5 proc., co w praktyce oznacza (uwzględniając, podział ryzyka pół na pół), że koszty wzrosły o 10 proc. – Czyli wykonawca już 5 proc. dopłaca – powiedział przedstawiciel Budimeksu.

Dyscyplina finansów wymaga limitu

– Zgodnie z przepisami waloryzacja musi mieć „górę”, a podział ryzyk 50 na 50 jest racjonalnym podziałem funkcjonującym nie tylko w Polsce, ale chociażby w dobrze rozwiniętym systemie anglosaskim – odniósł się do wypowiedzi wykonawców Tomasz Żuchowski, szef Generalnej Dyrekcji Dróg Publicznych i Autostrad.

Zapewnił jednak: - Śledzimy kwestie dotyczące dynamiki wzrostu cen i ich wpływ na waloryzację. W sytuacji kiedy przebijemy ten próg 5 procent na pewno musimy go podnieść – zapowiedział. Dodał jednocześnie, że górny limit na pewno zostanie zachowany. – Jeśli nie założylibyśmy „dachu” w poziomie waloryzacji, to naruszymy dyscyplinę finansów, bo zaciągamy na rzecz skarbu państwa zobowiązania nieznanych rozmiarów – tłumaczył Tomasz Żuchowski. – Po drugie przyśpieszylibyśmy galopujące ceny – dodał. – Każdy, by mówił: oferuj nisko, bo i tak ci państwo zrekompensuje – powiedział szef GDDKiA.

Co za samorządami

Prezes Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Drogownictwa Barbara Dzieciuchowicz zauważyła, że w opublikowanych właśnie wynikach kontroli kontraktów drogowych i kolejowych Najwyższa Izba Kontroli wskazała, że GDDKiA powinna zrezygnować ze stosowania limitu waloryzacji. Prezes OIGD zauważyła przy tym, że wzrost cen i tym samym kosztów inwestycji dotyczy także inwestycji samorządowych, tymczasem ci inwestorzy nie stosowali waloryzacji na swoich zadaniach. Wraz z wejściem w życie nowego Praw zamówień publicznych jest obowiązek waloryzowania umów trwających dłużej niż rok. – Z tym nie jest najlepiej – oceniła Barbara Dzieciuchowicz.

- To przede wszystkim wykonawcy są w najtrudniejszej sytuacji. Musimy się zastanowić jak z tego wyjść – mówił uczestniczący w dyskusji wiceprezydent Katowic Bogumił Sobula. – Musimy zrobić wszystko, by zachować solidarność inwestorsko-wykonawczą – mówił samorządowiec, wskazując, że doprowadzenie kontraktów do końca w odpowiednim terminie to interes obu stron.