Józef Swaczyna: Bez zmiany sposobu finasowania dróg powiaty nie poprawią stanu swoich sieci

Reprezentant ZPP nie podważa wagi inwestowania w autostrady i drogi ekspresowe. Zauważa też, że dobrze iż samorządom wojewódzkim dzięki poprzednim rozdaniom środków unijnych udało się rozbudować i unowocześnić drogi w regionach. – Pozostaną natomiast niedoinwestowane drogi powiatów i gmin, bo one nie są w stanie w nie inwestować z dochodów własnych – ubolewa starosta Józef Swaczyna. – Bez uregulowania zasad finansowania dróg i bez podniesienia nakładów na drogi powiatowe pogłębi się ich dysproporcja pod względem stanu technicznego – alarmuje.

Powiaty zawsze finansowo poszkodowane

Józef Swaczyna przypomina, że w pierwszych latach funkcjonowania samorządów powiatowych obowiązywała tzw. subwencja drogowa. Dla każdej jednostki należna kwota środków była odpowiednio naliczana matematycznym algorytmem, uwzględniającym parę czynników, w tym m.in. długość zarządzanej sieci.

– To wtedy już byliśmy mocno skrzywdzeni. Na utrzymanie i modernizacje dróg otrzymywaliśmy średnio na jeden kilometr 5 – 6 tys. zł, podczas gdy na kilometr drogi wojewódzkiej wypadało 24 tys. zł, miejskiej – ponad 30 tys. zł, a krajowej aż 73 tys. zł – przytacza kwoty Józef Swaczyna.

Sytuację dodatkowo komplikował fakt, że – jak określa to starosta strzelecki – powiaty stały się śmietniskiem niechcianych dróg. Pierwszą reformą administracji powołane zostały gminy i one przejęły te drogi, które odpowiadały funkcjom gminnych połączeń. W drugiej reformie administracji w pierwszej kolejności odpowiednio drogi przypisano zarządcy krajowemu i następnie samorządom województw. Do powiatów więc trafiły wszystkie te drogi, których już nikt nie chciał.
– Totalnie zignorowane zostały ustawowe definicje opisujące jakie drogi są zaliczane do poszczególnych kategorii. Droga powiatowa z założenia łączy siedziby gmin i powiatów. Gdyby więc powiaty otrzymały tylko takie drogi to doskonale z nimi by sobie poradziły. Tymczasem jeszcze dotąd niektóre powiaty zarządzały siecią, w której 30 – 40 procent stanowiły drogi gruntowe, a więc typowo gminne – starosta Swaczyna opisuje sytuację.

Zła sytuacja się pogłębia

Samorządy powiatów mogły sięgnąć po dodatkowe środki z unijnych programów perspektywy 2007 – 2014. Nie była jednak to znacząca pomoc. Ponadto samorządy ograniczono regulacjami ustawy o finansach publicznych w zakresie poziomu zadłużania się, a właśnie z kredytów pozyskiwały wkład własny do europejskich projektów. Ta sytuacja rzutuje na obecne inwestycyjne możliwości powiatów, a w zasadzie ich brak. Wstrzymanie realizacji drogowych – jak ocenia przedstawiciel ZPP – dotyczy na pewno tego i przyszłego roku. Może lepiej będzie w 2018 lub 2019 roku, kiedy powiaty odzyskają zdolność do zaciągania zobowiązań na inwestycje.

Starosta Swaczyna ubolewa, że powiaty nie otrzymały odpowiedniego wsparcia z funduszy unijnych. Nawet Program Obszarów Wiejskich nie dawał im specjalnie dużych szans na poprawę dróg, szczególnie tych potrzebnych rolnikom jako dojazdy do pól, bo przecież powiaty i takimi drogami administrują. Sytuację ratowały tzw. schetynówki, a więc pieniądze z Narodowego Programu Przebudowy Dróg Lokalnych.

– Bez zmiany finansowania dróg samorządowych, a na to się niestety nie zanosi, będzie coraz gorzej. Powiaty cały czas się upominają, m.in. w stanowiskach z kongresów ZPP, o pieniądze z Krajowego Funduszu Drogowego – podkreśla starosta strzelecki, zastrzegając, że w sytuacji braku środków nie tylko nie uda się poprawić stanu dróg wymagających pilnych nakładów, ale też nie utrzyma się na właściwym poziomie tych przebudowanych, czego skutkiem będzie ich powolna degradacja. – Walczymy o finanse już tyle lat. Można więc wątpić, by mogło się coś zmienić. Minister infrastruktury i budownictwa musiałby wykazać się dużą odwagą, szczególnie potrzebną biorąc pod uwagę jak rząd w każdym miejscu szuka pieniędzy na obiecane programy socjalne. I to raczej nie budzi nadziei na zmianę finansowania dróg powiatowych – zauważa starosta.

Czy Rada Ekspertów coś zmieni?

Józef Swaczyna podkreśla, że obok zapewnienia środków, konieczne jest uporządkowanie sieci dróg powiatowych tak, by w gestii starostw pozostały tylko te drogi, które rzeczywiście spełniają funkcje opisane w ustawowej definicji. Spełnienie tych warunków pozwoli rozwiązać problemy poprawy stanu technicznego sieci powiatowych i ich utrzymania.

– Czy w tym pomoże Rada Ekspertów? Tak powinno być. Bo czy grupa ekspertów powołana przy ministrze infrastruktury w sile 28 osób ma się zajmować zapisami dotyczącymi zamówień publicznych i specyfikacjami istotnych warunków zamówienia? Nie jestem tego pewien. Uważam, że to jakoś funkcjonuje. Oczywiście to są dobre ruchy, ale uważam, że taka platforma powinna właśnie zająć się rozwiązaniem finansowania dróg w ogóle w Polsce. Rozumiem, że to jest dopiero pierwszy etap naszych prac. Liczę więc, że wrócimy również do kwestii finansowania dróg oraz podziału pieniędzy z Krajowego Funduszu Drogowego – podkreśla Józef Swaczyna. – Gdybyśmy chociaż uzyskali 1 mld z KFD to z pieniędzmi z rządowego programu, skierowanego do gmin i powiatów, dysponowalibyśmy już znaczącymi pieniędzmi na drogi lokalne – dodaje.

Przedstawiciel Związku Powiatów Polskich nie kryje jednak swoich obaw co do prac i współdziałania członków Rady Ekspertów. Przede wszystkim zwraca uwagę na ewentualne starcia pomiędzy stronami reprezentującymi odrębne strony rynku drogowego i odmienne ich interesy. Wątpi też w aktywny udział członków w spotkaniach Rady, ponieważ funkcjonuje ona na zasadzie ciała społecznego, a więc obciąża kosztami dojazdów zarządców dróg oraz firmy czy też organizacje środowisk samorządowych i drogowych.