100 mln euro do wzięcia na rozwój transportu

Kto może dostać pieniądze?

Do konkursu można zgłosić projekty w dwóch priorytetach:

1.  Projekty na sieci kompleksowej polegające na likwidacji „wąskich gardeł”, uzupełnianiu brakujących połączeń, wsparciu interoperacyjności kolei, a także poprawie połączeń transgranicznych 
   (w zakresie: transgraniczne odcinki kolei, dróg i śródlądowych dróg wodnych, połączenia i rozwój portów morskich) – alokacja 65 mln euro,
2. Zmniejszenie hałasu taboru kolejowego (poprzez modernizację istniejącego taboru towarowego) – alokacja 35 mln euro.

Zależnie od projektu, poziom dofinansowania może wynieść od 10% do 50% kosztów kwalifikowalnych.
Zgodnie z zasadami konkursu minimalna wartość wnioskowanego dofinansowania dla projektów studyjnych wynosi 500 000 euro, natomiast dla projektów dotyczących robót
minimalne wnioskowane dofinansowanie wynosi 1 000 000 euro. 

W przypadku priorytetu 2 (zmniejszenie hałasu taboru kolejowego) dofinansowanie zostało określone jako wkład jednostkowy zależny od rodzaju wagonu: wagon typu S to wsparcie w wysokości 250 euro, wagon typu SS – 600 euro.

Okres kwalifikowalności kosztów projektu zaczyna się najwcześniej od dnia złożenia wniosku w konkursie i trwa do zakończenia projektu, najpóźniej do dnia 31 grudnia 2023 r.

Jak wyglądają formalności?

Dokumenty konkursowe, w tym formularz wniosku aplikacyjnego, zostały opublikowane na stronie Komisji Europejskiej  
https://ec.europa.eu/inea/en/connecting-europe-facility/cef-transport/apply funding/2019-cef-transport-call-proposals 

Wnioski aplikacyjne, przed przekazaniem do KE, muszą zostać zaakceptowane przez Państwo Członkowskie, czyli Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju. Wnioski bez tej akceptacji nie są oceniane przez KE.

Ministerstwo akceptuje wnioski o dofinansowanie składane przez podmioty z Polski w ramach konkursów prowadzonych przez Komisję Europejską, służąc przy tym informacją i doradztwem w ramach procedury aplikacyjnej.

Więcej informacji można otrzymać kontaktując się z Ministerstwem Inwestycji i Rozwoju: cef@miir.gov.pl.

 

Harmonogram konkursu

 

Rozmowa z Jarosławem Orlińskim, dyrektorem Departamentu Programów Infrastrukturalnych w Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju

- Panie Dyrektorze, wiemy, że środki dla projektów transportowych dostępne w ramach największego Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 zostały już niemal całkowicie wyczerpane.
W tej sytuacji informacja, że dostępne są nowe środki dla projektów transportowych powinna zostać przyjęta przez potencjalnych beneficjentów z radością. Nie wszyscy jednak wiedzą, czym jest Instrument „Łącząc Europę”. Co to za mechanizm?

-J.O. – Instrument „Łącząc Europę”, z angielskiego Connecting Europe Facility (CEF), został utworzony w 2013 roku, by wspierał przede wszystkim projekty dotyczące rozwoju transeuropejskich sieci transportowych. CEF składa się z trzech komponentów tematycznych: transportowego, który jest największy, ale też energetycznego oraz telekomunikacyjnego. Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju pełni rolę polskiego koordynatora części transportowej. 

- Jak duże środki zostały przeznaczone przez Komisję Europejską na ten Instrument?

-J.O. -  Budżet Instrumentu „Łącząc Europę” na lata 2014-2020 wynosi ponad 30 mld EUR, z czego 24 mld EUR zostało przeznaczone na działania w sektorze transportu. Budżet CEF w sektorze transportu składa się z dwóch rodzajów środków. Pierwszym jest tak zwana pula kohezyjna w wysokości 11,3 mld EUR, na którą składają się środki przesunięte z Funduszu Spójności. Pula kohezyjna jest dostępna jedynie dla państw korzystających z Funduszu Spójności, czyli również dla Polski. Druga część środków to tak zwana pula ogólna dostępna dla wszystkich państw członkowskich. 
W puli ogólnej do dyspozycji jest 12,7 mld EUR.
Realna różnica między tymi środkami polega na tym, że w ramach puli kohezyjnej zostały wskazane konkretne kwoty przeznaczone dla poszczególnych krajów kohezyjnych i w ramach tych środków polskie projekty konkurowały jedynie między sobą. Natomiast w ramach puli ogólnej mogą być składane projekty ze wszystkich krajów członkowskich, co powoduje, że jest spora konkurencja, ale i satysfakcja z uzyskania dofinansowania jest duża.

- Ile polskich projektów jest realizowanych przy wsparciu Instrumentu „Łącząc Europę”?

- J.O. – Przede wszystkim warto zaakcentować, że polskie podmioty mogły ubiegać się o środki w wysokości 4,14 mld EUR z koperty narodowej w ramach puli kohezyjnej i zrobiły to z ponad 100% powodzeniem. Polscy beneficjenci realizują w tej chwili 50 projektów o łącznej wartości prawie 6 mld EUR, w tym dofinansowanie z CEF to ok. 4,2 mld EUR. Około 17,5% całego budżetu Instrumentu „Łącząc Europę” w sektorze transportu przypada na projekty z Polski.

- Czy mógłby Pan przybliżyć naszym czytelnikom czego dotyczą polskie projekty CEF?

- J.O. – Największym beneficjentem CEF w Polsce oraz w całej Unii Europejskiej są PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., które biorą udział w realizacji 23 projektów kolejowych o łącznej wartości ok. 4,34 mld EUR i wsparciu z CEF ok. 3,5 mld EUR. Pozostałe polskie projekty dotyczą przede wszystkim sektora morskiego i drogowego. Są również projekty wspierające rozwój inteligentnych systemów transportowych oraz budowę infrastruktury paliw alternatywnych. Ze środków Instrumentu „Łącząc Europę” planowane jest wybudowanie pierwszych w Polsce stacji tankowania wodoru w ramach rozpoczętego w tym roku projektu realizowanego przez Grupę LOTOS S.A. w partnerstwie z LOTOS Paliwa Sp. z o.o.

- Czy można się już pokusić o podsumowanie wdrażania pierwszej edycji Instrumentu „Łącząc Europę”? Czy mógłby nam Pan powiedzieć, co nam dadzą te inwestycje?

-J.O.- Dzięki realizacji projektów CEF w Polsce zakończona zostanie modernizacja ponad 990 km linii kolejowych (wraz z infrastrukturą towarzyszącą), zabudowany zostanie system ERTMS na ponad 1200 km wybranych linii kolejowych oraz system ITS na ponad 1100 km dróg. Powstanie również 107 km nowej drogi ekspresowej, rozbudują się porty morskie, łatwiej będzie też do nich dojechać (i drogami, i koleją).
Polska włączyła się również w budowę jednolitej przestrzeni powietrznej – nowoczesny system zarządzania ruchem lotniczym ma zapewnić wzrost przepustowości sieci i poprawić bezpieczeństwo. Projekty realizowane dzięki CEF to także przygotowanie dokumentacji projektowych dla linii kolejowych, dróg czy transportu szynowego. Dzięki temu sama budowa czy modernizacja będzie łatwiejsza, lepiej przygotowana.

- Wygląda na to, że CEF pozwala na wsparcie bardzo różnorodnych projektów. Czy mają jakiś punkt wspólny?

-J.O.- Priorytety wsparcia w sektorze transportu są ukierunkowane na rozwój transeuropejskiej sieci transportowej. To dlatego realizujemy projekty wspierające transport zrównoważony, likwidujące „wąskie gardła”, uzupełniające brakujące połączenia, rozwijające odcinki transgraniczne czy interoperacyjność transportu, w tym wdrażanie zharmonizowanych systemów zarządzania ruchem w różnych sektorach transportu (ERTMS, ITS, SESAR i inne). Te inwestycje wspierają także transport niskoemisyjny. Punktem wspólnym jest zatem rozwój transeuropejskiej sieci transportowej, a co za tym idzie, nie tylko korzyści
dla naszego kraju, ale też poprawę szeroko rozumianego transportu w skali europejskiej. Trzeba pamiętać, że polepszenie jakości połączeń to nie tylko zwiększenie komfortu dla podróżujących czy transportu towarowego, ale i wpływ na zwiększenie bezpieczeństwa oraz wzrost dostępności i konkurencyjności naszego kraju i poszczególnych jego regionów. To z kolei przekłada się na wymierne korzyści gospodarcze. Lepszy dostęp komunikacyjny to przecież większa liczba potencjalnych klientów, więcej transakcji, rozwój firm czy większa liczba podróżnych odwiedzających nasz kraj.

- Poruszył Pan bardzo ciekawy wątek transeuropejskiej sieci transportowej. Co to za sieć?

-J.O. – Transeuropejska sieć transportowa, często nazywana po prostu TEN-T, jest pewnym zmapowaniem najważniejszych dróg lądowych, morskich, powietrznych, które oplatają Europę oraz transportu kolejowego i multimodalnego. Na poziomie europejskim już dawno temu stwierdzono, że - z uwagi na ograniczone środki - konieczne jest wyznaczenie priorytetowych sieci transportowych, które stanowią podstawę krwioobiegu transportowego Europy i które powinny zostać wsparte w pierwszej kolejności. Sieci te po pierwsze wzmacniają spójność społeczną, gospodarczą i terytorialną Unii Europejskiej oraz tworzą jednolity, wydajny i zrównoważony europejski obszar transportowy.  W ramach sieci zostały wyznaczone korytarze transportowe. Przez Polskę przebiegają dwa: korytarz Morze Północne – Morze Bałtyckie, który biegnie od Helsinek i Tallina, przez kraje bałtyckie, Polskę, Niemcy, Belgię i Holandię oraz korytarz Morze Bałtyckie – Morze Adriatyckie, łączący polskie porty morskie z Morzem Adriatyckim poprzez Czechy, Słowację, Austrię, Słowenię i Włochy.

-Transeuropejskie sieci transportowe wyglądają na ambitne przedsięwzięcie. Czy tak wysoko postawione cele nie odstraszają?

-J.O. – Od początku wdrażania Instrumentu „Łącząc Europę” obserwujemy bardzo duże zainteresowanie potencjalnych beneficjentów. Tak jak zaznaczyłem na wstępie naszej rozmowy - środki udostępnione dla Polski w ramach koperty krajowej zostały wykorzystane nawet z nadwyżką. Ta nadwyżka pochodzi z niewykorzystanych środków przez inne państwa kohezyjne. Obecnie, po wyczerpaniu puli krajowej, polscy beneficjenci mają możliwość aplikowania o środki w ramach puli ogólnej. W tym zakresie zainteresowanie również jest spore. W ostatnim naborze, który zakończył się w październiku 2018 roku, złożone wnioski
znacząco przekroczyły dostępną alokację. Chciałbym zaznaczyć, że w ramach CEF wnioski składane są często przez konsorcja kilku podmiotów, często przez konsorcja międzynarodowe.

-Wiele osób może mieć obawy, czy realizacja projektu nadzorowanego bezpośrednio przez Komisję Europejską nie jest trudniejsza niż projektu realizowanego w ramach programu krajowego lub regionalnego. Jaka jest pana opinia?

-J.O. – Po pierwsze nie jest tak, że beneficjenci CEF są pozostawieni sami sobie. Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju koordynuje proces naboru wniosków dla projektów, które mają być realizowane na obszarze Polski, jak również monitoruje ich późniejsze wdrażanie. Wspieramy beneficjentów przez cały czas – już od momentu przygotowywania wniosku i oczywiście przy realizacji projektu. Na etapie aplikowania o środki zarówno pracownicy Ministerstwa, jak i pracownicy współpracującego z nami w tym zakresie Centrum Unijnych Projektów Transportowych, służą radą, rekomendują odpowiednie zaszeregowanie
projektu lub konkretne zapisy w samym wniosku aplikacyjnym, tak aby w jak najlepszym stopniu odpowiadał na priorytety danego konkursu i aby zwiększyć szansę uzyskania dofinansowania. Projekty, które uzyskały dofinansowanie z CEF, mogą liczyć na stałą pomoc wyznaczonych opiekunów zarówno w Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju, jak i w Centrum Unijnych Projektów Transportowych.

Po drugie, w zarządzaniu Instrumentem „Łącząc Europę” Komisję Europejską wspiera jej wyspecjalizowaną jednostka – Agencja Wykonawcza ds. Innowacyjności i Sieci (INEA), w której polskimi projektami najczęściej opiekują się pracownicy posługujący się językiem polskim. 
Dodatkowo, co jest nie bez znaczenia dla beneficjentów, centralne zarządzanie CEF na poziomie europejskim wiąże się z brakiem pomocy publicznej w projektach realizowanych przy wsparciu tego Instrumentu.

- To faktycznie bardzo dobra wiadomość. Co mógłby Pan zatem doradzić tym, którzy chcieliby starać się  o wsparcie z CEF?

-J.O. – Przede wszystkim zachęcam do śledzenia naszej strony internetowej dedykowanej CEF: www.cef.gov.pl, na której zamieszczamy wszystkie najważniejsze informacje związane z Instrumentem, w szczególności dotyczące planowanych czy otwartych naborów. Przed każdym konkursem Komisja Europejska organizuje wirtualny dzień informacyjny, w którym każdy zainteresowany może wziąć udział on-line lub w dogodnym dla siebie czasie obejrzeć zarejestrowane spotkanie. Można się również bezpośrednio kontaktować z pracownikami ministerstwa, którzy zajmują się CEF - pod adresem cef@miir.gov.pl można uzyskać odpowiedzi na wszystkie związane z CEF pytania. Zachęcam do zainteresowania się tą możliwością uzyskania wsparcia dla projektów transportowych.

-Proponuję tym zaproszeniem zamknąć naszą rozmowę. Bardzo dziękuję za poświęcony czas i za wszystkie informacje.

-J.O. – Ja również dziękuję i zachęcam do kontaktu z nami.