Produkcja biomasy a zrównoważony rozwój

Biomasa to podatne na rozkład biologiczny produkty, odpady i pozostałości z przemysłu rolniczego (łącznie z substancjami roślinnymi i zwierzęcymi), leśnictwa i związanych z nimi gałęzi gospodarki, odpady przemysłowe i miejskie [3]. Doświadczenie Unii Europejskiej w zakresie produkcji rolnej, zwłaszcza wprowadzania monokultur oraz produkcja zwierzęca na masową skalę doprowadziło do sytuacji, w której konieczne stało się ustalenie kryteriów zrównoważonej produkcji energii ze źródeł odnawialnych w skali całej Unii Europejskiej [4]. Istniejąca obawa, iż produkcja energii z biomasy na szeroką skalę może zakłócić równowagę biologiczną, spowodowała, iż każda organizacja związana z branżą energii odnawialnej musi posiadać certyfikat wydany przez wyznaczoną jednostkę certyfikacyjną.

Biomasa a bezpieczeństwo energetyczne Polski

Bezpieczeństwo energetyczne kraju należy interpretować w kategoriach dynamicznie zmieniającego się procesu, który ma na celu „zaspokojenie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska” [5]. Zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa energetycznego uwarunkowane jest szeregiem czynników, wśród których istotna jest samowystarczalność energetyczna oraz zróżnicowanie struktury wytwórczej produkowanej energii, a także dywersyfikacja kierunków dostaw surowców energetycznych do państwa. Istotne miejsce w strukturze wytwórczej zajmują OZE, co wynika w dużej mierze z uwarunkowań polityki energetycznej UE. Dążąc do zrównoważonego rozwoju bezpieczeństwa energetycznego kraju zasadne jest rozwijanie energetyki odnawialnej, która poprzez generację rozproszoną może zwiększyć lokalne bezpieczeństwo wielu obszarów Polski. Pomimo pewnych barier prawnych w polskich dokumentach strategicznych wskazuje się na zasadność oszczędnego i racjonalnego użytkowania energii i paliw oraz rozwijanie konkurencji sektora energii wraz z przeciwdziałaniem praktykom monopolistycznym, przy jednoczesnym uwzględnianie wymogów ochrony środowiska oraz równoważenie interesów przedsiębiorstw energetycznych i odbiorców paliw i energii.

Wytwarzanie energii ze zróżnicowanych źródeł zwiększa bezpieczeństwo energetyczne państwa. Ważne jest zwiększanie samowystarczalności energetycznej, do której przyczyni się produkowanie w kraju energii ze spalania biomasy, będącej jedną z formą OZE. Stosownie do rozwoju tego działania ograniczy się ilość wykorzystywanych paliw kopalnych w gospodarce. Niemniej jednak biorąc pod uwagę specyfikę polskiej gospodarki, potencjał surowcowy (węgiel kamienny i brunatny, gaz łupkowy) oraz światowe prognozy[6] należy zaznaczyć, że paliwa konwencjonalne pozostaną w kraju w najbliższym czasie najważniejszą kategorią „energy mix”. W związku z powyższym biomasa może stać się istotnym elementem wspierającym bezpieczeństwo energetyczne państwa, ale nie zastąpi znaczenia paliw konwencjonalnych w nadchodzących kilkudziesięciu latach. Niewątpliwie zaletą OZE jest ich niewyczerpalność, lecz już dzisiaj pojawiają się prognozy i analizy wskazujące, że świat posiada zasoby ropy naftowej na ponad 100 lat, zaś gazu ziemnego na blisko 250 lat. Wzrost znaczenia OZE w kształtowaniu bezpieczeństwa energetycznego w dużej mierzej uwarunkowany będzie ceną ropy naftowej na światowych rynkach, polityką światowych koncernów energetycznych, grup interesów oraz regulacji prawnych przyjmowanych na forum organizacji międzynarodowych tj. UE. Nie należy zapominać, że katalizatorem rozwoju biomasy będzie polityka klimatyczna UE, gdyż produkcja energii z biomasy bezpośrednio przyczynia się także do zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska naturalnego. W procesie jej wytwarzania uwalnia się o wiele mniej szkodliwych dla środowiska gazów i pyłów, niż w przypadku tradycyjnej produkcji energii.

Wykorzystanie istniejących możliwości uzyskania wsparcia (zarówno krajowego, jak i europejskiego) może przyczynić się do lepszego wykorzystania potencjału energetycznego biomasy. W procesie inwestycyjnym dotyczącym pozyskiwania energii z biomasy nie można zapomnieć, o szczególnej specyfice tego rodzaju inwestycji (chociażby sezonowość czy dużej zmienności wewnętrzna biomasy nawet w obrębie jednego rodzaju substancji), która determinuje również prawny, niestety skomplikowany, aspekt jej realizacji. Istotne jest, aby w Polsce rozwijane były technologie umożliwiające właściwe wykorzystywanie biomasy, przy zachowaniu optymalnego wykorzystania materii biologicznej uwzględniając racjonalny poziom kosztów. Przewiduje się, że najbliższe lata będą w Polsce okresem dynamicznego rozwoju produkcji energii z tego rodzaju OZE. Już teraz warto tym samym rozpocząć dyskusję nad tym, w jaki sposób i z jakich źródeł w warunkach polskich pozyskanie energii z biomasy na szeroką skalę stanie się możliwe oraz opłacalne.