Przewozy intermodalne spadają, PKP Cargo traci rynek

Rok 2022 słaby dla intermodalu

Z danych Urzędu Transportu Kolejowego (UTK) możemy wywnioskować, że rok 2022 w przewozach intermodalnych nie był jeszcze tragiczny, ale pokazał stagnację i załamanie wzrostów w tym segmencie rynku. W roku 2022 koleją przetransportowano ładunki intermodalne o masie 26,16 mln ton a wykonana praca przewozowa wyniosła niewiele ponad 8,61 mld tnkm. W porównaniu z rokiem 2021 masa towarów spadła o 1,4% zaś praca przewozowa wzrosła o 5%. Spadła także nieznacznie liczba przewożonych jednostek intermodalnych oraz liczba TEU.

Spadki w przewozach intermodalnych tłumaczy przede wszystkim zmiana sytuacji geopolitycznej – rosyjska agresja na Ukrainę uczyniła bowiem przewozy z Chin po Nowym Jedwabnym Szlaku niewykonalnymi lub zdecydowanie mniej atrakcyjnymi, do czego doszło także spowolnienie gospodarcze w Chinach. Warto jednak dodać, że pierwszy, gwałtowny spadek dynamiki wzrostu intermodalu nastąpił już w III kwartale 2021 roku, a więc na ponad pół roku przed wojną w Ukrainie.

– Spadek związany z sytuacją geopolityczną jest oczywisty, ale nie może być prostym wytłumaczeniem na wszystko. Zanim wybuchła wojna widzieliśmy już spadki w Małaszewiczach co wynikało z problemów z przepustowością i poszukiwaniem nowych dróg obejścia naszego kraju chociażby od strony południowej. Znamy niedostatki kolei towarowej w Polsce od lat i od lat mówimy, że trzeba coś zrobić – podkreśla Adrian Furgalski, prezes zarządu Zespołu Doradców Gospodarczych TOR.

Załamanie w roku 2023

Po słabym roku 2022 w przewozach intermodalnych nastąpiło tąpnięcie w pierwszym kwartale tego roku. Dane UTK nie pozostawiają tutaj złudzeń – tak złej sytuacji w tym przez lata rosnącym segmencie nie było. W ciągu pierwszych miesięcy tego roku praca przewozowa w intermodalu wyniosła 1,86 mld tnkm zaś masa przewiezionych ładunków 5,8 tys. ton. Oznaczało to, że wszyscy przewoźnicy intermodalni przetransportowali 397,7 tys. jednostek czyli 625 tys. TEU. To wyniki zbliżony do tego z pierwszego kwartału roku 2020 i znacząco niższy od roku poprzedniego.

– Wyniki dla całej branży są bardzo niepokojące. Rozwój przewozów intermodalnych był dotychczas głównym pomysłem na pozyskiwanie nowych ładunków, które zastąpiłyby m.in. węgiel. Intermodal to segment bardzo wrażliwy na cenę. A w tym przypadku ciężarówki maja przewagę, wynikająca z zamrożenia stawek i rozszerzenia systemu pomoru opłat na drogach oddawanych do eksploatacji drogach – zaznacza Jakub Majewski z Fundacji ProKolej.

Na kurczącym się i bardzo problematycznym rynku intermodalnym niektórzy jednak radzili sobie zdecydowanie lepiej od nich. Najbardziej szokującą zmianą z pierwszego kwartału tego roku jest spadek PKP Cargo z pierwszego miejsce w przewozach intermodalnych, które narodowy przewoźnik zajmował od początku prowadzenia statystyk przez UTK.



PCC Intermodal liderem

W ostatnim kwartale PKP Cargo w zakresie wykonywanej pracy przewozowej spadło na trzecie miejsce za PCC Intermodal i DB Cargo, zaś w zakresie masy na drugą pozycję za PCC Intermodal. Porównanie udziałów przewoźników w tym oraz poprzednim kwartale pokazuje jak dramatyczne zmiany zaszły na rynku.

– Robimy to z powodzeniem i liderujemy branży od prawie 20 lat. Nie było tego wcześniej widać w statystykach UTK bowiem porównują one jedynie przewozy i przewoźników kolejowych, a nie przewozy i operatorów intermodalnych. W poprzednich latach większą część obsługi kolejowej naszych pociągów zlecaliśmy na zewnątrz, a dopiero w tym roku większość przewozów kolejowych realizujemy we własnym zakresie. Organizacja przewozów intermodalnych nigdy nie była i raczej nie będzie domeną przewoźników kolejowych. Natomiast należy mieć nadzieję, że rosnąca rola przewozów intermodalnych wymusi pozytywne zmiany strukturalno-organizacyjne na kolei – wyjaśnia Dariusz Stefański, prezes zarządu PCC Intermodal.

PKP Cargo na równi pochyłej

W pierwszym kwartale tego roku PKP Cargo wykonało pracę przewozową w przewozach intermodalnych na poziomie 318 mln tnkm. Było to miej niż przypadło na PCC Intermodal (ponad 402 mln tnkm) czy DB Cargo (niemal 342 mln tnkm). Udział PKP Cargo spadł po pierwszych trzech miesiącach tego roku do niewiele ponad 17%, podczas gdy w analogicznym okresie roku ubiegłego było to niemal 35%. W pierwszym kwartale roku 2020 PKP Cargo po raz pierwszy odnotowało udziały poniżej 50% - wówczas praca przewozowa zrealizowana w ciągu pierwszych trzech miesięcy roku wynosiła ponad 755 mln tnkm.

Zanim przejdziemy do omówienia przyczyn tak słabego pierwszego kwartału warto zaznaczyć, że od roku 2018 (i lat wcześniejszych, ale ich nie braliśmy pod uwagę w prezentowanych zestawieniach) PKP Cargo zmniejszało zarówno masę jak i pracę w segmencie przewozów intermodalnych – w latach 2018-2020 były to zmiany niewielkie, ale przy jednoczesnym szybkim wzroście u konkurentów prowadziły do obniżenia udziałów w tym segmencie rynku. Znaczący spadek przyszedł dopiero w roku 2021 i do teraz się pogłębia.



Przyczyny spadków PKP Cargo

Samo PKP Cargo we wspomnianym skonsolidowanym raporcie z działalności podaje kilka przyczyn słabych wyników w segmencie intermodalnym. Jako pierwsza wspomniana jest trudna sytuacja panująca na rynku intermodalnym w świecie: wojna w Ukrainie, spowolnienie gospodarcze oraz presja inflacyjna, które przełożyły się znacząco na wzrost cen przewozów intermodalnych i spowodowały zmniejszenie ilości przewiezionych ładunków (na rzecz transportu samochodowego).

Na drugim miejscu wymieniona jest najistotniejsza przyczyna załamania na rynku polskim, które dokonało się „na skutek priorytetu przewozów węgla w 2022 r. i braku możliwości obsługi klientów zlecających przewozy intermodalne”. Jak przyznaje spółka oznaczało to „wycofanie się tych klientów ze współpracy z PKP CARGO S.A. na rzecz innych przewoźników, co spowodowało zmniejszenie wolumenu pociągów intermodalnych do/z portów morskich”.

– Spadek przewozów kontenerów z i do portów wynikał z faktu, że priorytetem dla PKP CARGO stały się przewozy węgla w celu zapewnienia opału na zimę polskim rodzinom, jednocześnie realizowaliśmy zamówione wcześniej przewozy węgla z polskich kopalń do elektrowni i ciepłowni. Naszym najważniejszym zadaniem było więc zapewnienie naszemu krajowi bezpieczeństwa energetycznego. Spadek przewozów intermodalnych PKP Cargo nie wynikał jednak tylko z tych czynników – napisało z kolei PKP Cargo odpowiadając na nasze pytania o przyczynę tak dużych zmian w przewozach intermodalnych.

Co dalej z PKP Cargo?

Wszystkie te przyczyny, a zwłaszcza całkowity priorytet jaki dano przewozom węgla, sprawiły, że w roku poprzednim PKP Cargo odnotowało wprawdzie dobre wyniki finansowe, ale odbyło się to kosztem najbardziej perspektywicznego sektora rynku. Po tak znaczących stratach w intermodalu przewoźnikowi będzie trudno odbudować dotychczasową pozycję.

– Naszym celem jest stopniowe odzyskiwanie rynku w segmencie przewozów intermodalnych. Nie stawiamy sobie konkretnych, szczegółowych celów określających procent rynku, jaki zamierzamy zdobyć do końca roku. Staramy się przede wszystkim poprawić naszą ofertę, podnieść konkurencyjność i poziom obsługi klientów – podkreśla biuro prasowe PKP Cargo.

Szczegółowa analiza sytuacji na krajowym rynku przewozów intermodalnych w najnowszym numerze miesięcznika Rynek Kolejowy.