Solidny rok w portach morskich Szczecin i Świnoujście

Przez cały rok 2023 w portach morskich w Szczecinie i Świnoujściu wielkość przeładunków wyniosła 35,3 mln ton. Oznacza to spadek o 4% w porównaniu z rekordowym rokiem 2022, kiedy m.in. za sprawą wzmożonego importu węgla kamiennego do Polski osiągnięto przeładunki w wysokości 36,8 mln ton. Wówczas, wobec wprowadzenia embarga na import węgla kamiennego z Federacji Rosyjskiej i niemożności szybkiego zwiększenia wydobycia w kraju, zaczęto sprowadzać bardzo duże wolumeny tego surowca z takich kierunków jak Stany Zjednoczone, Republika Południowej Afryki, czy Wenezuela.

Węgiel kamienny i rudy w dół, paliwa płynne i zboża w górę

I tak o ile w 2023 roku do portów morskich Szczecin i Świnoujście dotarło 2,9 mln ton węgla kamiennego, o tyle rok wcześniej aż 4,3 mln ton. W porównaniu z 2022 rokiem w roku 2023 odnotowano również istotny spadek przeładunków rud – 2,1 do 1,1 mln ton. Jak poinformował redakcję “Rynku Infrastruktury” Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście, spadek przeładunków węgla kamiennego zrekompensował w pewnym zakresie wzrost przeładunków paliw płynnych oraz zbóż, które przewyższyły poziom odnotowany w 2023 roku.

W przypadku paliw płynnych odnotowano wzrost z 7,5 mln ton do 8,6 mln ton, w tym skroplonego gazu ziemnego (LNG) z 4,4 do 4,8 mln ton. Przeładunki zbóż wzrosły z 1,7 mln ton do aż 2,6 mln ton – za wzrost odpowiadają przede wszystkim ukraińska pszenica oraz ukraińska kukurydza. W roku 2023 na relatywnie zbliżonym poziomie do roku 2022 kształtowały się przeładunki drewna – oscylują cały czas w okolicach 0,2 mln ton. Znacznie wzrosły pozostałe przeładunki masowe – z 3,3 mln ton w 2022 roku do 4 mln ton w minionym roku. ZMPSiŚ wskazuje, że za duży wzrost w tym zakresie odpowiadają zwiększone przeładunki wyrobów metalurgicznych i nawozów sztucznych z Ukrainy. Wyraźnie spadła drobnica promowa – z 14,5 mln ton do 12,9 mln ton.

Słaby intermodal, głębokowodny terminal kontenerowy w Świnoujściu na horyzoncie

Przeładunki kontenerów w obydwu portach morskich odgrywają cały czas niewielką rolę, choć trzeba tu dodać, że na horyzoncie widać perspektywę powstania głębokowodnego terminala kontenerowego w Świnoujściu o zdolnościach przeładunkowych na poziomie 1,5 mln TEU z możliwością zwiększenia przepustowości do 2 mln TEU. Na razie jednak mówimy o śladowych wolumenach – w 2022 roku przeładowano ponad 75 tys. TEU, a w minionym roku jeszcze mniej, bo niespełna 68 tys. TEU. Jak wielokrotnie informowaliśmy na łamach “Rynku Infrastruktury”, projekt budowy głębokowodnego terminala kontenerowego w Świnoujściu wzbudza coraz większą uwagę.

Krytyczne głosy na temat inwestycji płyną z Niemiec – aktywiści ekologiczni i samorządowcy z Meklemburgii-Pomorza Przedniego, a także władze tego kraju związkowego, obawiają się jej negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne i sektor turystyczny na wyspie Uznam. Nie brakuje jednocześnie pytań o realność projektu w zakładanych ramach czasowych. Sam terminal kontenerowy ma powstać w 2028 roku, co wydaje się realne, jednak nie będzie mógł obsługiwać kontenerowców oceanicznych o zanurzeniu na poziomie 15 metrów bez budowy nowego toru wodnego podejściowego.

Miałaby ona zostać ukończona już w 2029 roku, jednak obecnie daleko do prac projektowych, nie wspominając o robotach budowlanych – administracja morska ogłasza dopiero pierwsze przetargi dotyczące prac analitycznych i studialnych. Problemem pozostaje także przepustowość linii kolejowych – linia kolejowa nr 273, czyli tzw. Nadodrzanka, łącząca Szczecin z Wrocławiem przez Zieloną Górę, od lat nie może doczekać się kompleksowej modernizacji.

Słaby transport kolejowy, upadek żeglugi śródlądowej

Zapytaliśmy Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście o udział poszczególnych gałęzi transportu śródlądowego w przewozach towarów w głąb lądu. Choć dane za 2023 rok nie są jeszcze dostępne, informacje dotyczące lat 2014-2022 nie napawają optymizmem – od 2014 roku udział transportu kolejowego spadł z blisko 46% do nieco ponad 21%, zaś barek – z blisko 5% do zaledwie 0,5%. Pociągi towarowe jeszcze w 2014 roku przewoziły z portów morskich w Szczecinie i Świnoujściu 8,9 mln ton. 8 lat później – 6,8 mln ton. To ogromny regres, mając na uwadze wzrost przeładunków o ponad 50% w rzeczonym okresie.

Rok	Transport drogowy	Transport kolejowy	Transport rurociągowy	Transport wodny śródlądowy
2014	9,7 mln ton / 50,1%	8,9 mln ton / 45,8%	-	0,8 mln ton / 4,1%
2015	11,8 mln ton / 61,1%	6,6 mln ton / 34,2%	-	0,9 mln ton / 4,7%
2016	12,0 mln ton / 59,1%	6,5 mln ton / 32,2%	0,8 mln ton / 4,0%	1,0 mln ton / 4,7%
2017	13,1 mln ton / 61,6%	6,1 mln ton / 28,8%	1,3 mln ton / 5,9%	0,8 mln ton / 3,7%
2018	12,2 mln ton / 49,5%	9,9 mln ton / 40,3%	2,0 mln ton / 8,0%	0,6 mln ton / 2,2%
2019	17,5 mln ton / 62,0%	7,9 mln ton / 28,0%	2,4 mln ton / 8,5%	0,4 mln ton / 1,4%
2020	18,4 mln ton / 66,9%	6,0 mln ton / 21,7%	2,8 mln ton / 10,0%	0,4 mln ton / 1,1%
2021	19,2 mln ton / 66,7%	6,4 mln ton / 22,3%	2,9 mln ton / 10,0%	0,3 mln ton / 1,1%
2022	20,6 mln ton / 64,2%	6,8 mln ton / 21,4%	4,4 mln ton / 13,9%	0,2 mln ton / 0,5%

Za sprawą oddania do użytku terminala LNG w Świnoujściu w 2015 roku odnotowano istotny wzrost udziału transportu rurociągowego, który wynosi obecnie ok. 14% – praktycznie cały skroplony gaz ziemny po regazyfikacji jest tłoczony do sieci gazociągów przesyłowych. Udział transportu samochodowego w obsłudze przeładunków w latach 2014-2022 wzrósł z 50% do ponad 64%.