Zespół portów morskich Szczecin – Świnoujście w 2023 roku odnotował spadek przeładunków o 4% w porównaniu z poprzednim rokiem. Osiągnięty wynik był jednak drugi najwyższy w historii funkcjonowania spółki Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście. W transporcie towarów w głąb kraju systematycznie rośnie rola transportu drogowego i rurociągowego. Przewozy kolejowe spadają, a w przypadku żeglugi śródlądowej mamy do czynienia z prawdziwym tąpnięciem.
Przez cały rok 2023 w portach morskich w Szczecinie i Świnoujściu wielkość przeładunków wyniosła 35,3 mln ton. Oznacza to spadek o 4% w porównaniu z rekordowym rokiem 2022, kiedy m.in. za sprawą wzmożonego importu węgla kamiennego do Polski osiągnięto przeładunki w wysokości 36,8 mln ton. Wówczas, wobec wprowadzenia embarga na import węgla kamiennego z Federacji Rosyjskiej i niemożności szybkiego zwiększenia wydobycia w kraju, zaczęto sprowadzać bardzo duże wolumeny tego surowca z takich kierunków jak Stany Zjednoczone, Republika Południowej Afryki, czy Wenezuela.
Węgiel kamienny i rudy w dół, paliwa płynne i zboża w górę
I tak o ile w 2023 roku do portów morskich Szczecin i Świnoujście dotarło 2,9 mln ton węgla kamiennego, o tyle rok wcześniej aż 4,3 mln ton. W porównaniu z 2022 rokiem w roku 2023 odnotowano również istotny spadek przeładunków rud – 2,1 do 1,1 mln ton. Jak poinformował redakcję “Rynku Infrastruktury” Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście, spadek przeładunków węgla kamiennego zrekompensował w pewnym zakresie wzrost przeładunków paliw płynnych oraz zbóż, które przewyższyły poziom odnotowany w 2023 roku.
W przypadku paliw płynnych odnotowano wzrost z 7,5 mln ton do 8,6 mln ton, w tym skroplonego gazu ziemnego (LNG) z 4,4 do 4,8 mln ton. Przeładunki zbóż wzrosły z 1,7 mln ton do aż 2,6 mln ton – za wzrost odpowiadają przede wszystkim ukraińska pszenica oraz ukraińska kukurydza. W roku 2023 na relatywnie zbliżonym poziomie do roku 2022 kształtowały się przeładunki drewna – oscylują cały czas w okolicach 0,2 mln ton. Znacznie wzrosły pozostałe przeładunki masowe – z 3,3 mln ton w 2022 roku do 4 mln ton w minionym roku. ZMPSiŚ wskazuje, że za duży wzrost w tym zakresie odpowiadają zwiększone przeładunki wyrobów metalurgicznych i nawozów sztucznych z Ukrainy. Wyraźnie spadła drobnica promowa – z 14,5 mln ton do 12,9 mln ton.
Słaby intermodal, głębokowodny terminal kontenerowy w Świnoujściu na horyzoncie
Przeładunki kontenerów w obydwu portach morskich odgrywają cały czas niewielką rolę, choć trzeba tu dodać, że na horyzoncie widać perspektywę powstania głębokowodnego terminala kontenerowego w Świnoujściu o zdolnościach przeładunkowych na poziomie 1,5 mln TEU z możliwością zwiększenia przepustowości do 2 mln TEU. Na razie jednak mówimy o śladowych wolumenach – w 2022 roku przeładowano ponad 75 tys. TEU, a w minionym roku jeszcze mniej, bo niespełna 68 tys. TEU. Jak wielokrotnie informowaliśmy na łamach “Rynku Infrastruktury”,
projekt budowy głębokowodnego terminala kontenerowego w Świnoujściu wzbudza coraz większą uwagę.
Krytyczne głosy na temat inwestycji płyną z Niemiec – aktywiści ekologiczni i samorządowcy z Meklemburgii-Pomorza Przedniego, a także władze tego kraju związkowego, obawiają się jej negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne i sektor turystyczny na wyspie Uznam. Nie brakuje jednocześnie pytań o realność projektu w zakładanych ramach czasowych. Sam terminal kontenerowy ma powstać w 2028 roku, co wydaje się realne, jednak nie będzie mógł obsługiwać kontenerowców oceanicznych o zanurzeniu na poziomie 15 metrów bez
budowy nowego toru wodnego podejściowego.
Miałaby ona zostać ukończona już w 2029 roku, jednak obecnie daleko do prac projektowych, nie wspominając o robotach budowlanych – administracja morska ogłasza dopiero pierwsze przetargi dotyczące prac analitycznych i studialnych. Problemem pozostaje także przepustowość linii kolejowych – linia kolejowa nr 273, czyli tzw. Nadodrzanka, łącząca Szczecin z Wrocławiem przez Zieloną Górę, od lat nie może doczekać się kompleksowej modernizacji.
Słaby transport kolejowy, upadek żeglugi śródlądowej
Zapytaliśmy Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście o udział poszczególnych gałęzi transportu śródlądowego w przewozach towarów w głąb lądu. Choć dane za 2023 rok nie są jeszcze dostępne, informacje dotyczące lat 2014-2022 nie napawają optymizmem – od 2014 roku udział transportu kolejowego spadł z blisko 46% do nieco ponad 21%, zaś barek – z blisko 5% do zaledwie 0,5%. Pociągi towarowe jeszcze w 2014 roku przewoziły z portów morskich w Szczecinie i Świnoujściu 8,9 mln ton. 8 lat później – 6,8 mln ton. To ogromny regres, mając na uwadze wzrost przeładunków o ponad 50% w rzeczonym okresie.
Rok | Transport drogowy | Transport kolejowy | Transport rurociągowy | Transport wodny śródlądowy |
2014 | 9,7 mln ton / 50,1% | 8,9 mln ton / 45,8% | - | 0,8 mln ton / 4,1% |
2015 | 11,8 mln ton / 61,1% | 6,6 mln ton / 34,2% | - | 0,9 mln ton / 4,7% |
2016 | 12,0 mln ton / 59,1% | 6,5 mln ton / 32,2% | 0,8 mln ton / 4,0% | 1,0 mln ton / 4,7% |
2017 | 13,1 mln ton / 61,6% | 6,1 mln ton / 28,8% | 1,3 mln ton / 5,9% | 0,8 mln ton / 3,7% |
2018 | 12,2 mln ton / 49,5% | 9,9 mln ton / 40,3% | 2,0 mln ton / 8,0% | 0,6 mln ton / 2,2% |
2019 | 17,5 mln ton / 62,0% | 7,9 mln ton / 28,0% | 2,4 mln ton / 8,5% | 0,4 mln ton / 1,4% |
2020 | 18,4 mln ton / 66,9% | 6,0 mln ton / 21,7% | 2,8 mln ton / 10,0% | 0,4 mln ton / 1,1% |
2021 | 19,2 mln ton / 66,7% | 6,4 mln ton / 22,3% | 2,9 mln ton / 10,0% | 0,3 mln ton / 1,1% |
2022 | 20,6 mln ton / 64,2% | 6,8 mln ton / 21,4% | 4,4 mln ton / 13,9% | 0,2 mln ton / 0,5% |
Za sprawą oddania do użytku terminala LNG w Świnoujściu w 2015 roku odnotowano istotny wzrost udziału transportu rurociągowego, który wynosi obecnie ok. 14% – praktycznie cały skroplony gaz ziemny po regazyfikacji jest tłoczony do sieci gazociągów przesyłowych. Udział transportu samochodowego w obsłudze przeładunków w latach 2014-2022 wzrósł z 50% do ponad 64%.