LUG: Jak tworzyć oświetlenie „odporne na przyszłość”?

Choć oświetlenie jest bardzo istotnym elementem infrastruktury, inwestorzy często wydają się o nim zapominać. Zdaniem przedstawiciela LUG jedną z przyczyn może być jego miejsce w procesie inwestycyjnym. – Z reguły jest ono instalowane na koniec, gdy większość środków lub wszystkie zostały już wyczerpane – zamawia się je więc niejako poza budżetem – wyjaśnił Ejsmont.

KPO a oświetlenie

– Pięć filarów Krajowego Planu Odbudowy mocno koncentruje się na energetyce i cyfryzacji. W obu tych sferach oświetlenie odgrywa dużą rolę – kontynuował Ejsmont. Obecnie produkowane przez LUG oprawy to skomplikowane, sterowane cyfrowo urządzenia elektroniczne.

Zdaniem przedstawiciela LUG inwestorzy powinni bardziej uważnie zastanawiać się nad sposobem projektowania i wykonania oświetlenia – niezależnie od tego, czy inwestycja polega na modernizacji dworca, budowie nowej drogi czy rewitalizacji centrum miasta. – Projekty infrastrukturalne są realizowane w przestrzeni i mają decydujący wpływ na jej wygląd. Władze miast i zarządzający obiektami muszą wiedzieć, że to, jak będzie wyglądało ich oświetlenie za 10 lat, zależy od decyzji podejmowanych dziś. Decyzje w tym zakresie muszą być bardzo przemyślane. Musimy zwracać większą uwagę na kwestie środowiskowe, na bezpieczeństwo i na przestrzeń, którą kreujemy – przekonywał mówca.

Wymiana opraw się opłaca

Jak ocenił Ejsmont, tempo modernizacji oświetlenia jest zbyt wolne. – 45-letnie oprawy na ulicach, nawet w Warszawie, wcale nie są rzadkim widokiem. Co roku – przy obecnych stawkach za energię – na samym oświetleniu dróg tracimy łącznie ponad 600 mln zł tylko dlatego, że zaniechaliśmy inwestycji lub prowadzimy je zbyt wolno – wyliczył. Według wiceprezesa LUG Light Factory wymiana oświetlenia w całej Polsce na nowoczesne byłaby możliwa w ciągu 3 lat – pod warunkiem systemowego podejścia w skali całej Polski. – Dziś każde miasto robi to na własną rękę, a zarządcy dróg nie zawsze są zainteresowani modernizacją oświetlenia. Zapominamy o wpływie oświetlenia na bezpieczeństwo i bilans energetyczny, a także na samopoczucie mieszkańców. Myślenie o nim ogranicza się często do kwestii spełniania norm – ubolewał.

– Oświetlenie LED jest oświetleniem samofinansującym się. Jeśli przyspieszymy wymianę oświetlenia, uwolnimy w samorządach i firmach środki, które będą mogły być spożytkowane na inne inwestycje. Mówimy o oszczędnościach rzędu 60, 70, a czasami 80%. Nie ma też lepszego, niż wymiana oświetlenia, sposobu na redukcję emisji: mamy tu największy potencjał przy najwyższej stopie zwrotu – przekonywał Ejsmont. Aby uzyskać te korzyści, trzeba jednak odejść od kryterium najniższej ceny zakupu, a koszty rozpatrywać dla całego cyklu eksploatacji (ok. 15-20 lat). Oświetlenie musi być też „odporne na przyszłość”: modularne i kompleksowe, a przy tym wygodne i bezpieczne w serwisowaniu. – Musimy podejść do niego tak, by po takim właśnie czasie nadawało się do modyfikacji. Współczesne oświetlenie to system sterowany, podłączony do sieci komputerowej – i zaprojektowany w sposób otwarty. Opisujmy szczegółowo w OPZ tylko funkcje, jakie ma ono spełniać. W centrum uwagi stawiajmy człowieka, a nie oszczędności przy zakupie – wyjaśnił prelegent.

Światło kreuje przestrzeń miejską

Oświetlenie może też wprowadzać bardzo korzystne zmiany w tkance miejskiej. – Gdy rozjaśniamy kolejne partie miast, ludzie do nich wracają. Dobrze dobrane oświetlenie może zachęcać do wyjścia na ulicę po zmroku lub np. sprawiać, że pasażer po wyjściu z metra poczuje się bezpiecznie – argumentował wiceprezes LUG.

Zasada ta została potwierdzona choćby w przypadku Bulwarów Szczecińskich. Do niedawna zapomniane, niebezpieczne po zmroku aleje są dziś – po przebudowie i oświetleniu na nowo – ulubionym miejscem spacerów całych rodzin. Dobre efekty przyniosła też inwestycja w Jenie w oparciu o przygotowany przez samorząd masterplan oświetlenia. – Z jednej strony uzyskano lepsze efekty energetyczne, z drugiej – mieszkańcy zaczęli chętniej odwiedzać pewne miejsca, pobudzając lokalny biznes – poinformował Ejsmont. Jako szczególny przykład inwestycji zrealizowanej przez firmę podał oświetlenie parku we francuskim Belleville: modernizacja poprawiła tam nie tylko bezpieczeństwo odwiedzających, ale także – jak udowodniono – dobrostan żyjących tam zwierząt.

Drogi: Mniejszy ruch – mniej światła

Dobre światło to też takie, które nie zanieczyszcza przestrzeni i nie zaśmieca Kosmosu. W osiągnięciu tego celu pomagają inteligentne systemy oświetleniowe. Na takie rozwiązanie zdecydowała się GDDKiA na obwodnicy Warszawy w ciągu drogi S2. – To dobra, przyszłościowa decyzja – chwalił Ejsmont. Oświetlenie drogi jest zintegrowane z systemem zarządzania ruchem i pomiarem jego natężenia. Dostosowywanie odbywa się automatycznie: przy większym natężeniu ruchu światła jest więcej, przy mniejszym – mniej.

Inny przykład dobrze przemyślanego projektu to – zdaniem przedstawiciela LUG – inwestycja Autostrady Wielkopolskiej na obwodnicy Poznania. – Choć poprzednie oświetlenie nie było stare, jego modernizacja pozwoliła na oszczędność rzędu 50%, i to mimo zwiększenia liczby pasów. Oświetlenie zostało dopasowane do potrzeb i zintegrowane z systemem zarządzania ruchem. Zarządzający wie od razu o wszystkich awariach – wyliczał zalety nowego systemu Ejsmont. Zastosowano też nowatorski system, który w przypadku kolizji pojazdu ze słupem pozwala od razu zdalnie wyłączyć zasilanie, ułatwiając akcję ratowniczą.

Warszawa: Oprawa na miarę XXI wieku

Ważną częścią wystąpienia na KIP była prezentacja zaprojektowanej specjalnie dla Warszawy oprawy SAVA. Przedstawiciel LUG stwierdził z uznaniem, że władze stolicy podeszły do wymiany oświetlenia w sposób odmienny od innych miast. – Zamiast od razu wybierać producenta, inwestor stwierdził tylko, że oprawy mają być energooszczędne i łatwe w konserwacji, a system – otwarty na inteligentne zarządzanie. Określił też rodzaj estetyki. Inaczej niż przy większości produktów, musieliśmy intensywnie współpracować zarówno z Biurem Architektury, jak i z inżynierami odpowiedzialnymi za oświetlenie. W efekcie powstała ciekawa, nowatorska oprawa. Przy uzyskanej cenie ofertowej cała inwestycja – nie licząc kosztów montażu – zwróci się w ciągu dwóch lat, a licząc wszystkie koszty – w 3 lata – podkreślił wiceprezes. Płacąc 32 mln zł za oprawy, miasto zaoszczędzi na kosztach oświetlenia 16 mln zł rocznie. – Wartość dla poprawy bezpieczeństwa i estetyki w mieście jest nie do wyliczenia – dodał.

Po 20 latach „serce” oprawy – silnik LEDowy – będzie mogło zostać wymienione. Wymiana metalowej obudowy nie będzie konieczna. Stopniowo będzie można dodawać inne elementy systemu: automatyczne sterowanie, światowej klasy czujniki, a także wielofunkcyjne słupy, które mogą być wykorzystywane też do innych celów (np. do montażu kamer monitoringu czy ładowarek dla hulajnóg elektrycznych). Taki system wpisuje się w koncepcję living light i może być pierwszym krokiem w kierunku stworzenia inteligentnego miasta.

Trzy dekady doświadczenia

LUG Light Factory to firma założona w 1989 r. w Zielonej Górze. – Byliśmy i pozostajemy firmą rodzinną, ale notowaną na giełdzie. 32 lata doświadczenia w projektowaniu i produkcji umożliwia nam bycie solidnym partnerem w realizowaniu inwestycji i oferowaniu opraw dostosowanych do konkretnych potrzeb – podkreślił wiceprezes Ejsmont. Oprócz samej dostawy lamp firma oferuje wsparcie w całym procesie inwestycyjnym – od przygotowania koncepcji aż po odbiory i użytkowanie. Na życzenie wykonuje też usługę serwisowania oświetlenia i zarządzania nim.

Wszystkie elementy są projektowane i wytwarzane w Polsce. – Jesteśmy największym producentem opraw w Polsce, obecnym też na ponad 70 rynkach świata. Mamy dwie fabryki w Polsce i jedną w Argentynie. Jesteśmy jedyną firmą na świecie, która oświetliła 3 linie metra na różnych kontynentach – wyliczał sukcesy firmy mówca. Podczas pandemii COVID-19 firma dowiodła elastyczności i odporności na wstrząsy: w trosce o zdrowie i życie pracowników stworzyła lampę bakteriobójczą w technologii UV-C, wprowadzoną następnie na rynek i nagrodzoną podczas Światowego Forum Ekonomicznego.