Słowik: Dla projektów kolejowych rok 2017 będzie krytyczny

Jakub Madrjas, „Rynek Kolejowy”: Minęły już trzy lata perspektywy unijnej na lata 2014–2020. Jak wygląda jej realizacja w skali kraju?

Witold Słowik, podsekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju: Jesteśmy zadowoleni z przebiegu wdrażania bieżącej perspektywy unijnej. W lutym ubiegłego roku Rada Ministrów przyjęła plan przyspieszenia wdrażania tej perspektywy. Zostały w nim przyjęte określone kryteria w zakresie najważniejszych wskaźników: kontraktacji i certyfikacji. Jeżeli chodzi o programy krajowe, ten plan został zrealizowany w stu procentach, a nawet z niewielką nadwyżką. Natomiast jeżeli chodzi o programy regionalne, realizacja wyniosła zaledwie około połowę w stosunku do założeń. Per saldo wynik wyniósł ponad 80%. Na tym tle wyróżnia się Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, gdzie kontraktacja prawie dwukrotnie przekroczyła plan; zakładana była kontraktacja na poziomie 16,5 mld zł, a ostatecznie jest to prawie 30 mld zł. Jest to zatem bardzo korzystny wynik. Trzeba dodać, że mówimy tu o kontraktacji w rozumieniu samych środków unijnych, a tak naprawdę te środki uruchomiły inwestycje o wartości całkowitej ok. 50 mld zł. Jeżeli chodzi o certyfikację, to również wygląda to korzystnie. Plan wynosił tu 6,3 mld zł, a certyfikowane zostało aż ok. 9 mld zł. Szczególnie dobre wyniki miał tu sektor transportu.

To zasługa budowy dróg?

Rzeczywiście, w ramach tej certyfikacji, która narastająco wynosi już ok. 10 mld zł, większość stanowią niestety inwestycje drogowe. Certyfikacja projektów kolejowych to obecnie ok. 1 mld zł, przy czym plan certyfikacji w zakresie kolei został zrealizowany z nadwyżką. Przed przyjęciem wspomnianego planu przyspieszenia realizacji inwestycji wynosił on bowiem ok. 850 mln zł.

Rozumiem, że mówimy głównie o projektach fazowanych z poprzedniej perspektywy unijnej?

Nie do końca. W projektach, o których pan mówi, pierwsza faza, która hipotetycznie powinna była zostać zakończona w poprzedniej perspektywie unijnej, nie podlega certyfikacji, ponieważ są to wydatki budżetowe. Natomiast rzeczywiście znaczna część tych pieniędzy to druga faza tych projektów – czyli to, co pierwotnie powinno zostać zakończone w poprzedniej perspektywie unijnej. Łącznie z piętnastu projektów osiem jest fazowanych, a siedem – nowych. Porównując dane z innymi sektorami i z poprzednią perspektywą unijną możemy jednak zauważyć, że kolej pod względem kontraktacji wygląda naprawdę dobrze. Natomiast certyfikacja dopiero się rozkręca.

Opóźnienie kolei względem transportu drogowego jest w każdym razie wyraźnie widoczne. Czy zgadza się pan z tezą, że zabrakło odpowiedniego przygotowania w poprzednich latach?

Biorąc pod uwagę niespotykaną wielkość środków dedykowanych kolei – 10,5 mld euro środków unijnych w czterech programach, co daje razem ze środkami krajowymi 66 mld zł – trzeba się zgodzić z opinią, że kolej nie była do tak dużego programu w sposób należyty przygotowana. W poprzedniej perspektywie unijnej nie ustrzeżono się błędów, które poskutkowały przesunięciem największego ciężaru wydatkowania środków na ostatnie lata wdrażania 2007-2013.

Wyciągając lekcje z poprzedniej perspektywy, podjęto szereg działań mających na celu usprawnienie procesu przygotowania i realizacji projektów. Formułowane są rekomendacje dotyczące konkretnych projektów, jak i poszczególnych obszarów działalności PKP PLK SA jako beneficjenta. Dotyczą one m.in. bardziej efektywnego wykorzystana zasobów własnych spółki w przygotowaniu i realizacji projektów, urealnienia harmonogramów, wydzielania robót, które można szybciej uruchomić, realizacji zamówień ramowych itp.

Należy dodać, że w spółce już zaszło wiele pozytywnych zmian, które dają zauważalne efekty. Między innymi wzmocniono nadzór nad wykonawcami dokumentacji przedprojektowej, ustandaryzowano procedury uzyskiwania decyzji administracyjnych, wzmocniono kompetencje zespołów odpowiedzialnych za realizację inwestycji. Wdrożono także metodykę zarządzania projektami w postaci systemu informatycznego, który cały czas jest usprawniany i rozbudowany.

Z działań na poziomie rządowym należy wskazać przyjęcie 23 listopada 2016 r. przez Radę Ministrów aktualizacji Krajowego Programu Kolejowego do 2023, która pozwoliła na uelastycznienie systemu zapewnień finansowania inwestycji kolejowych. Wszystkie powyższe działania, służą temu, aby scenariusz z poprzedniej perspektywy nie został powtórzony i wszystkie środki przeznaczone na kolej zostały wydatkowane zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem, bez ryzyka kumulacji w ostatnich latach wdrażania.